Βιβλία της Πρεκατέ Βικτωρίας

ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΠΡΕΚΑΤΕ ΒΙΚΤΩΡΙΑΣ

1)"Η κακοποίηση του παιδιού στο σχολείο και στην οικογένεια", Ιατρικές εκδόσεις ΒΗΤΑ,2008, τηλ.για παραγγελίες αντικαταβολή 210-6714371, http://betamedarts.gr/bookview.php?id=3607


2)"Γυναικεία ευτυχία:Πώς να ελευθερωθείτε από μια σχέση που σας πληγώνει και να ανακτήσετε την προσωπική σας δύναμη: Οδηγός αυτοβοήθειας για γυναίκες", ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΗΤΑ, 2011, http://betamedarts.gr/bookview.php?id=1076


3)"Πρόγραμμα αυτο-εκτίμησης για παιδιά .Ενίσχυση αυτοπεποίθησης, Εκπαίδευση αξιών και Προετοιμασία για την επαγγελματική ζωή". Β' ΕΚΔΟΣΗ

Εγχειρίδιο με βιωματικές ασκήσεις για γονείς κι εκπαιδευτικούς. Από τις Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ, παραγγελία με αντικαταβολή στο 210-6714371. http://betamedarts.gr/bookview.php?id=3607. Δελτίο τύπου για το βιβλίο εδώ


4)"Συζητώντας με την εσωτερική μητέρα". Θεραπευτικός οδηγός για να ξαναβρούμε την ιδανική μητρική αγάπη μέσα μας.

Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ τηλ. 2016714371. Δελτίο τύπου εδώ

Πληροφορίες και περιεχόμενα http://betamedarts.gr/bookview.php?id=3791


5)Μετάφραση/Επιμέλεια του 'Οδηγού Θεραπείας για τον Βιασμό' της Aphrodite Matsakis. Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ (2007)


6)'Οδηγός εκπαιδευτικών και γονέων για την ανίχνευση της παιδικής κακοποίησης' (A' συγγραφέας) Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ (2007, Β έκδοση 2019)

Η εκπαιδευτικός και ψυχολόγος Πρεκατέ Βικτωρία έχει εκπαιδευτεί στην Αγγλία και ασχοληθεί με θέματα κακοποίησης παιδιών και γυναικών, σεμινάρια αυτοεκτίμησης, θεραπείας τραύματος, κατάθλιψης, αποχωρισμού-απώλειας, καθώς και θέματα ψυχοπαιδαγωγικής στήριξης για μαθητές με δυσκολίες.



Σύντομα άρθρα στο facebook.com/victoria.prekate.9


---------------------------------------------------------

Η εκπαίδευση στην πνευματική ζωή ως ανάγκη του παιδιού και ανθρώπινο δικαίωμά του.

Στην Ελλάδα της συναισθηματικής αγριότητας, της διάβρωση της συμπόνιας, της αλλοτρίωση κάθε έννοιας ανθρωπιάς, της μετάλλαξης του ‘ενδιαφέροντος για τον άλλον’ σε κακεντρεχές κουτσομπολιό, της αντικατάστασης των αξιών από το lifetsyle, της υιοθέτησης αυτόματων αντανακλαστικών χλευασμού και υποτίμησης οποιασδήποτε μορφής ανθρώπινης αδυναμίας, έχουμε πολλά να ωφεληθούμε από την εκπαίδευση στην πνευματική ζωή της θρησκευτικής παράδοσης του τόπου μας. Περισσότερα εδώ https://brightplanet.blogspot.com/2020/01/blog-post_25.html


YOUTUBE κανάλι Victoria Prekate

Εκπαιδευτικά βίντεο, ομιλίες, συνεντεύξεις κλπ https://www.youtube.com/channel/UCPQUL5W0B32LIG15tfTS5BA Στο ιστολόγιο αυτό αναρτώνται άρθρα ψυχολογίας και προσωπικές απόψεις. Τα θέματα που με ενδιαφέρουν είναι η προστασία του παιδιού, η πρόληψη και θεραπεία της ενδο-οικογενειακής βίας, οι εφαρμογές της ψυχολογίας στην βελτίωση της καθημερινής ζωής και η σχέση ψυχολογίας και πνευματικής ζωής μέσα από την Ορθοδοξία.
myows online copyright protection

Χριστούγεννα και αντίσταση στην αλλαγή

Μόλις πέρασαν τα Χριστούγεννα του 2011 και είχα την αίσθηση μιας μαζικής τελευταίας προσπάθειας, να γαντζωθούμε σε αυτό που γνωρίζαμε, στον παλιό επιφανειακό μας κόσμο, παρότι όλο και πιο τρανταχτά βλέπουμε πια ότι η παλιά ψευδαίσθηση δεν θα διαρκέσει. Είναι σαν να περπατάς σε μια λεπτή κρούστα πάγου και να σφυρίζεις σαν να μην συμβαίνει τίποτα, μόνο και μόνο για να ξεγελάσεις τον εαυτό σου. Ορδές ανθρώπων στο Σύνταγμα, με φουσκωμένες τσάντες, παρά την κρίση, εξισώνουν το μήνυμα των Χριστουγέννων με καταναλωτικό παροξυσμό. Ταινίες στην τηλεόραση, που διαπομπεύουν ακόμη περισσότερο τον Άγιο Βασίλειο, προσδίδοντάς του, εκτός από το πάχος και τα χρώματα της Κόκα Κόλα, όλες τις δικές μας ανθρώπινες μικροπρέπειες κι αδυναμίες, μπας κι έτσι αισθανθούν εκείνοι λίγο καλύτερα. Ένας από του μηχανισμούς της προβολής είναι ότι προβάλλοντας τα δικά μας αρνητικά σε κάποιον άλλον, στιγμιαία νιώθουμε κάπως ανακουφισμένοι, νιώθουμε κάπως ανώτεροι, ή έστω, όχι τόσο ξεχωριστοί. 

Πακτωλός κινέζικων πλαστικών δώρων, που διδάσκει τα παιδιά μας να γίνουν απλώς ακόμη πιο αχόρταγοι καταναλωτές, και που καταλήγουν, αφού –και αν- ελάχιστα παιχτούν, να πεταχτούν, ρυπαίνοντας ακόμη περισσότερο το περιβάλλον. Κάλαντα, που καλό είναι διατηρούνται ως έθιμο, αλλά που έχουν καταλήξει να κάνουν τα παιδιά μας να τα σκέφτονται μόνο ως φράγκα κι όχι ως έθιμο. Κάποια, αν μπορούσαν, θα έβαζαν και ταρίφα στο χαρτζιλίκι που αξίζει να πουν τα κάλαντα. Εορτασμός της Γέννησης του Χριστού με φαγητό μέχρι σκασμού. Ανήμερα Χριστουγέννων και τα πρωινάδικα στην τηλεόραση γιορτάζουν με καψουροτράγουδα και τηλεπαρουσιάστριες με ιλιγγιώδη τακούνια, που όλο νομίζεις πώς θα πέσουν κάτω, να λικνίζονται αυτάρεσκα. Έτσι καταλαβαίνουμε εν έτει 2011, το Πνεύμα των Χριστουγέννων;

Ως πού θα πάει αυτή η θλιβερή ψευδαίσθηση; Πόσο πια θα κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας; Έχω την αίσθηση ότι ειδικά φέτος, η κρούστα της ψευδαίσθησης έχει λεπτύνει τόσο πολύ, που έχει αρχίσει να διαρρηγνύεται. Πολλοί δεν πιστεύουν, ούτε οι ίδιοι, αυτά που κάνουν. Οι οικογένειες που μανιωδώς ψωνίζουν και τρώνε, το κάνουν γιατί έτσι έχουν συνηθίσει, όμως μια αυξανόμενη αίσθηση ανικανοποίητου και κενού τις έχει κυριεύσει. Γνωρίζουν εκ των έσω ότι αυτό ο τρόπος ζωής, του δυτικού ατομικιστικού καταναλωτισμού, που κορυφώνεται με αφορμή τα Χριστούγεννα, είναι εξοφλημένος.

Δεν γνωρίζουμε τι θα έρθει μετά. Αντί όμως να δημιουργήσουμε το ‘μετά’, κλείνουμε με φόβο τα μάτια.

Ο κόσμος μας αλλάζει. Αλλάζει ριζικά κι ανεπιστρεπτί. Όσο κι αν γαντζωνόμαστε το παλιό και γνώριμο, λες κι αν εμείς αρνηθούμε την αλλαγή, η αλλαγή δεν θα έρθει. Αλλαγές όμως σε όλα τα επίπεδα θα έρθουν, είτε το θέλουμε, είτε όχι. Aπό επιστημονική θεώρηση, ο πλανήτης υποφέρει από σημαντικού βαθμού κλιματική αλλαγή, η οποία πολύ απλά δεν αντιμετωπίζεται…από ερημοποίηση, από εκτινασσόμενο υπερπληθυσμό, από εξάντληση του υδροφόρου ορίζοντα σε πολλές περιοχές, από υποβάθμιση του εδάφους, που οδηγεί σε πενιχρή συγκομιδή, από κύματα κλιματικών μεταναστών, από αποτυχημένες κυβερνήσεις που αδυνατούν να λύσουν τα προβλήματα, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εξουσία αρπάζεται από εκείνους που θέλουν να υπηρετήσουν κυρίως τις προσωπικές τους φιλοδοξίες. Όσο και να θέλουμε να αρνηθούμε αυτές τις εξελίξεις, είναι εδώ.

Ποιος θα είναι ο πλοηγός μας, στα νέα άγνωστα νερά; Οι πολιτικοί αρχηγοί έχουν μέχρι σήμερα δείξει ανικανότητα (κι όχι μόνο στη χώρα μας) να διαχειριστούν την κατάσταση, απαντώντας με όραμα στις προκλήσεις που κρύβει. Ποιο ισχυρότερο αποδεικτικό στοιχείο, από την ανικανότητα να λυθεί η κρίση χρέους στη ευρωζώνη εδώ και δύο χρόνια. Ποιος θα μας έλεγε πριν από δύο χρόνια, όταν με τα πρώτα μέτρα ακούγαμε «…και το 2011 θα ξαναβγούμε στις αγορές» ότι θα ήμασταν σε αυτήν την κατάσταση σήμερα. Οι σημερινοί ηγέτες βρίσκονται μέσα στην ίδια βάρκα ψευδαίσθησης, όπως όλοι οι υπόλοιποι. Τα κατευθυνόμενα από συμφέροντα ΜΜΕ αναμασούν, μηρυκάζουν τα στοιχεία του προβλήματος μέσα από την ίδια οπτική και μέσα σε λίγες εβδομάδες, αποδεικνύονται ξανά και ξανά λάθος. Αδυνατούν να βοηθήσουν και αδυνατούν να δώσουν το ανώτερο επίπεδο στο οποίο πρέπει να ανέβουμε για να προσφέρουμε λύση.


Ποιος θα είναι ο πλοηγός μας στα νέα άγνωστα νερά?
Η καλή πίστη. Η καθαρή μας συνείδηση και η θετική αισιόδοξη σκέψη. Ο Θεός, o καλοπροαίρετος Θεό της αγάπης (που δεν είναι τιμωρός). Οι αξίες που πρεσβεύει.
Η πυξίδα μας θα είναι η ζωή βάσει των αξιών που έχουμε ξεχάσει, βάσει της καθαρής συνείδησης και βάσει της πίστης σε Εκείνον που έχει δημιουργήσει ό,τι είναι αληθινό. Είναι ο μόνος που έχει τη δύναμη και την σοφία να μας οδηγήσει έξω από τις μυριάδες περιπλοκότητες στις οποίες έχουμε πλεχτεί. Νομίζουμε ότι η υλική πραγματικότητα είναι εντέλει εκείνη που έχει τη δύναμη να αλλάξει τη ζωή μας. Λέμε «καλές οι ιδέες, η πίστη κι οι αξίες, αλλά όλα αυτά είναι στο επίπεδο του θεωρητικού, η πράξη μετράει, μόνο ό,τι είναι χειροπιαστό». Το αντίστροφο ισχύει. Η συνείδησή μας όμως είναι εκεί που βρίσκεται η πρωταρχική δύναμη. Το κομμάτι της ψυχής μας που είναι συνδεδεμένο με το Θεό, η πίστη και οι αξίες, αυτό είναι που βοηθά σε όλα τα υπόλοιπα. Τα υλικά έπονται. Η οικονομική κρίση σήμερα δεν είναι έλλειψη χρημάτων κι υλικών αγαθών. Είναι έλλειψη συνεργασίας, έλλειψη ακεραιότητας, έλλειψη δικαιοσύνης κι έλλειψη αλτρουισμού. Όλα αυτά είναι ιδέες και αξίες. Η έλλειψη ιδεών κι αξιών, καθρεφτίζεται σε έλλειψη υλικών αγαθών, έλλειψη υγείας ή με άλλους πρακτικούς τρόπους. Όταν επανέρχονται οι αξίες και η πίστη, αντικατοπτρίζονται και στο υλικό επίπεδο, αν και όχι απαραίτητα με τους τρόπους που εμείς θέλουμε, βάσει του θελήματός μας. Η εσωτερική αλλαγή αναγκαστικά φέρνει και εξωτερική αλλαγή, αρκεί να αφήσουμε τις προσδοκίες και τον ασφυκτικό έλεγχο. Να αφήσουμε τον έλεγχο της ζωή μας στο Θεό. Ο Θεός  μπορεί και μιλά κατευθείαν στην καρδιά όλων μας. Αν υπάρχουν φωτισμένοι άνθρωποι, ή λειτουργοί του πνεύματος, που μας εμπνέουν εμπιστοσύνη, έχει καλώς να τους ακούσουμε, όμως όχι να τους κάνουμε εκείνους θεούς. Είναι κι αυτοί άνθρωποι, κι ως άνθρωποι μπορούν να κάνουν λάθη. Παρότι η βοήθεια μπορεί να είναι χρήσιμη, εμείς εντέλει θα επιλέξουμε ποια βοήθεια είναι χρήσιμη και ποια όχι. 

Δεν υπάρχει ασφάλεια αλλού. Πολλοί συμπολίτες μας σήμερα αποθηκεύουν ξηρά τροφή για την περίπτωση ενός διατροφικού εφιάλτη-σοκ, που θα ακολουθήσει ένα οικονομικό κραχ. Σύμφωνοι να προνοούμε, αλλά για πόσο; Μπορούμε να αποθηκεύσουμε τροφή για όλη μας τη ζωή; Μπορούμε να κάνουμε τα χρήματά μας ασφαλή για πάντα; Ότι κι αν κάνουμε, περιέχει ρίσκο. Ακόμη και τα τρόφιμα μπορούν να κλαπούν. Τίποτα υλικό δεν είναι απόλυτα ασφαλές. Η «επένδυση» όμως σε πίστη, σε καλή πρόθεση, σε αγάπη, σε πνευματική ζωή είναι η καλύτερη «επένδυση». Το αποτέλεσμα αυτής της επένδυσης είναι άγνωστο. Όμως, παραδόξως, αυτή η επένδυση είναι και η πιο σίγουρη. Από τη στιγμή που «επενδύεις» πνευματικά για να «πάρεις», αμέσως χάνεις το όφελος. Όταν αφήνεσαι με πίστη, στις αξίες, στον πιο καλοπροαίρετο τρόπο ζωής, χωρίς να προσδοκάς ανταλλάγματα, τότε η ζωή θα σε φροντίσει με τον τρόπο που είναι καλύτερος για σένα, όχι με τον τρόπο που εσύ πιστεύεις ότι είναι καλύτερος για σένα.  Το γράπωμα υλικών αγαθών, που κάνουν πολλοί σήμερα, αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους, προέρχεται από φόβο και εγωκεντρισμό. Μέσα από τα γράπωμα, προσπαθούν να εξασφαλίσουν για τους εαυτούς τους ασφάλεια κι ευημερία. Πώς μπορεί όμως η αφθονία και η ασφάλεια να προκύψουν από τις ιδέες του φόβου και της τσιγκουνιάς? Δεν μπορούν.

Έχουμε δημιουργήσει ένα απόλυτα δυσλειτουργικό κόσμο κι όμως γαντζωνόμαστε επάνω του, όσο πιο σφιχτά μπορούμε. Η ιδέα της αλλαγής, της απελευθέρωσης, από τις παλιές συνήθειες και τον παλιό εαυτό, μας φαίνεται απειλητική, ακόμη κι αν τότε θα είμαστε πολύ πιο χαρούμενοι. Ας αφήσουμε την πηγή της αγάπης να μας καθοδηγήσει προς την ελευθερία μέσα από αυτόν τον κόσμο που αλλάζει ριζικά. Είναι όπως ο φόβος της επιτυχίας: Προτιμούμε τη μιζέρια που γνωρίζουμε, παρά το άγνωστο, ακόμη κι αν είναι πολύ καλύτερο. Η αλλαγή όμως θα έρθει. Δεν θα μας ρωτήσει. Όσο πιο νωρίς το αντιληφθούμε, όσο πιο νωρίς δούμε πώς ό,τι συμβαίνει, συλλογικά κι ατομικά, έχει λόγο που συμβαίνει, όσο προσπαθούμε να δούμε το βαθύτερο νόημα αυτής της αλλαγής για τη δική μας ζωή, όσο έχουμε την ταπεινότητα να ζητήσουμε καθοδήγηση από αυτήν την άγνωστη δύναμη που δημιούργησε ό,τι είναι αληθινό και που έχει απόλυτη γνώση κι ευφυία για τα πάντα, τόσο πιο εύκολη θα είναι η αλλαγή. Η εμπιστοσύνη, η ζωή στο τώρα, (χωρίς να γνωρίζουμε το μέλλον, χωρίς να λειτουργούμε υπολογιστικά και χωρίς να κρίνουμε βάσει παρελθόντος) θα είναι από τα απαραίτητα στοιχεία, για να επιβιώσουμε, αλλά θα είναι και πολύ απελευθερωτικά. Η αυθόρμητη, εγγενής, αθώα αγάπη είναι σημαντικό να επιστρέψει στις καρδιές μας, όπως όταν ήμασταν παιδιά, πριν καλυφθεί από χιλιάδες καταδικαστικές σκέψεις και άπειρο κυνισμό, που λένε ότι «κανένας άνθρωπος ούτε καν ο εαυτός μας, δεν είναι άξιος εμπιστοσύνης». Μια σκέψη αγάπης όμως εξουδετερώνει χιλιάδες αρνητικές σκέψεις. Αν δυσκολευτούμε να θυμηθούμε την αγάπη, ας την φανταστούμε σαν φως που βγαίνει από την καδιά μας κι ας φανταστούμε να την δίνουμε σε όποιον γνωρίζουμε, αλλά κι όποιον δεν γνωρίζουμε. Νιώθουμε άγνωστες πτυχές του εαυτού μας, ακόμη κι αν δεν μπορεί το μικρό μας μυαλό αυτή τη στιγμή να αναλύσει πώς.


Η αγάπη θα πρέπει να είναι η αφετηρία μας. Η αγάπη, από εκεί ξεκινάμε και όλα τα υπόλοιπα σιγά σιγά θα έρθουν. Αλλιώς, όσα ρύζια κι αν συγκεντρώνουμε στην αποθήκη….
Πρεκατέ Βικτωρία, 28/12/2011 www.brightplanet.blogspot.com

Πίστη (και αφθονία) ή τσιγκουνιά (και φτώχεια);

Όσο περνάει ο καιρός και παρατηρώ πώς η οικονομική κρίση μας μεταμορφώνει σε πρακτικό αλλά και ψυχικό επίπεδο, άλλο τόσο μου επιβεβαιώνεται η θέση ότι, αν δεν αλλάξουμε στάση ζωής ως προς τη δοτικότητα και την ιδιοτέλεια, δεν πρόκειται να επιλυθεί η οικονομική στενότητα, ό,τι κι αν κάνουν οι ηγέτες των κρατών. Θεωρώ ότι δεν είναι τυχαίο που έχει χτυπήσει τη χώρα μας περισσότερο από όλες, καθώς ο εγωκεντρισμός και η αδιαφορία για το κοινό καλό είναι εντονότερα από ό,τι σε άλλες χώρες κι αυτό αποδεικνύεται από τα υψηλά επίπεδα εκτεταμένης και πολύμορφης διαφθοράς σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Αλλά ας μην πάμε μόνο στο οικονομικό. Ο «παρτακισμός» και η «αρπαχτή» φαίνεται ότι έχει γίνει φιλοσοφία ζωής σε πολλούς τομείς, δυστυχώς και σε νέους ανθρώπους, και το οικονομικό απλώς αντανακλά αυτή τη βασική στάση. Λες και η τσιγκουνιά (όχι μόνο σε χρήμα, αλλά στο χρόνο, προσοχή, ενδιαφέρον,αγάπη που δείχνουμε για τους άλλους) έχει γίνει τρόπος ζωής. Είναι να απορούμε λοιπόν που μετά δεν έχουμε ούτε λεφτά; Η οικονομική κρίση είναι απλώς το καθρέφτισμα, η προβολή των εσωτερικών στάσεων. Εκεί πρέπει να γίνει η αλλαγή.

Αυτήν την τσιγκουνιά την παρατηρεί κανείς σε πολλές μορφές. Όταν δεν ενδιαφερόμαστε να ακούσουμε τον άλλον, αλλά θέλουμε μόνο να ακούνε οι άλλοι εμάς και τα προβλήματά μας, αυτό είναι τσιγκουνιά. Όταν δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε τι κάνει ο άλλος, αλλά παίρνουμε τηλέφωνο μόνο όταν έχουμε ανάγκη, αυτό είναι τσιγκουνιά. Όταν δεν νοιαζόμαστε, έστω κι από απλή φιλομάθεια, να μάθουμε για άλλους λαούς, πώς ζουν, τι προβλήματα έχουν, τι είναι σημαντικό για εκείνους, αλλά είμαστε εγκλωβισμένοι στο μικρόκοσμό μας και μηρυκάζουμε την αυτό-λύπηση για το κακό που μας βρήκε, αυτό είναι τσιγκουνιά.

Δεν νοιαζόμαστε να μάθουμε ή να ακούσουμε για τους άλλους για τους εξής λόγους:
Α) γιατί λειτουργούμε υπολογιστικά («τι έχω εγώ να κερδίσω από αυτόν τον άνθρωπο;»). Αν το μικρό μας μυαλό δεν συμπεράνει κάποιο απτό όφελος, από αυτό που νομίζουμε ότι έχουμε ανάγκη, δεν ασχολούμαστε. Ούτε καν από περιέργεια. Δεν μιλάμε. Δεν είναι τυχαίο ότι οι στο εξωτερικό, οι έλληνες έχουν τη φήμη ότι πολύ δύσκολα κάνουν φιλίες. Οι φιλίες προκύπτουν από αυθόρμητο άνοιγμα και μοίρασμα, όχι υπολογιστικά.
Β) Διαχωρίζουμε: «εμείς νοιαζόμαστε μόνο για τους δικούς μας ανθρώπους». Η ανθρωπότητα, σύμφωνα με την ελληνική νοοτροπία, χωρίζεται σε δυο κατηγορίες «ΟΙ ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ» και «ΟΙ ΑΛΛΟΙ». Νομίζουμε ότι όσο περιχαρακωνόμαστε σε ένα συμβόλαιο ανταλλαγής μεταξύ των «δικών» μας, είμαστε ασφαλείς. Και μετά έρχεται η κρίση και τα ανατρέπει όλα. Φυσικά. Γιατί μια ιδέα δεν εγκαταλείπει την πηγή της. Η αδιαφορία και ιδιοτελής υπολογιστικότητα που δείχνουμε προς τους «ΑΛΛΟΥΣ» σιγά σιγά διαβρώνει και τον κύκλο των «δικών μας». Παρατηρούμε ότι συμφέροντα συγκρούονται, και ότι οι «δικοί» μας, ο καθένας κοιτά τον εαυτό του. Ότι οι δικοί μας, βλέπουμε όλοι ο ένας τον άλλον ως αντικείμενα εκμετάλλευσης. Μετά, η υπολογιστικότητα διαβρώνει και την ίδια την οικογένεια και τα μέλη της μάχονται για το ποιος θα ικανοποιήσει πρώτος τις ανάγκες του (οικονομικές, χρονικές, σε προσοχή, επιβεβαίωση, στοργή κλπ). Και τέλος, η υπολογιστικότητα έρχεται και διαβρώνει τον ίδιο τον εαυτό. Αντί να γνωρίσουμε τον εαυτό μας χωρίς προκαταλήψεις και να τον αφήσουμε να είναι αυτός που είναι, μέσα στον αυθορμητισμό και την αθωότητα της παιδικής ηλικίας, τον κάνουμε αντικείμενο, που έχει ως σκοπό να ικανοποιήσει τις ανάγκες που νομίζουμε ότι έχουμε ή να γίνει αυτό που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει. Και μετά μας φαίνεται περίεργο που φτωχαίνουμε;


Μια ιδέα δεν εγκαταλείπει ποτέ την πηγή της. Αν λοιπόν η ιδέα μας είναι η τσιγκουνιά, η φτώχεια θα μας συνοδεύει. Αν η προσέγγισή μας είναι να «αρπάξουμε» από τους άλλους (χρόνο, χρήμα, προσοχή, ακρόαση, ενέργεια, στήριξη, γνωριμίες, αγάπη, έγκριση, σεξ, καθησυχασμό κλπ κλπ), τότε μακροπρόθεσμα, θα νιώσουμε ακόμη πιο ελλιπείς κι ακόμη πιο πεινασμένοι. Ό,τι προσπαθούμε να «αρπάξουμε», σκεφτόμενοι μόνο τον εαυτό μας, αυτό χάνεται. Είναι σαν την αραβική παροιμία για την παλάμη και το νερό. Αν προσπαθήσεις να σφίξεις το νερό στην παλάμη φεύγει. Αν κρατήσεις την παλάμη σαν κούπα, ανοιχτή, μένει. Όταν σκεφτόμαστε αποκλειστικά ιδιοτελώς, αυτό που μας δίνεται, εξανεμίζεται και γινόμαστε ακόμη πιο φτωχοί κι απελπισμένοι. Μου κάνουν εντύπωση περιστατικά, όπου έρχονται γνωστοί και φίλοι, (στην αρχή νόμιζα λόγω της ιδιότητάς μου ως ψυχολόγου), θεωρούν δεδομένο ότι μπορούν να μετατρέψουν μια φιλική συνάντηση σε δωρεάν συνεδρία ακρόασης, όπου θα ακούω μονομερώς όλα τους τα προβλήματα, θα τους δώσω συμβουλές, πολλές φορές χωρίς να κρατούν καν τα προσχήματα να ρωτήσουν έστω και μια φορά «τι κάνεις;» ή να πουν ένα ευχαριστώ. Αυτού του είδους ο ενεργειακός βαμπιρισμός είναι πολύ συνηθισμένος σε πολλές από τις σχέσεις μας, ειδικά στην Ελλάδα, κι όχι μόνο στους ψυχολόγους. Αυτό είναι η τσιγκουνιά, είναι εξαιρετικά απωθητικό και όταν αυτός είναι ο τρόπος που προσεγγίζουμε τους ανθρώπους, δεν είναι να μας εκπλήσσει που μετά γινόμαστε φτωχοί ΚΑΙ οικονομικά.

Ο άλλος λόγος που γινόμαστε φτωχοί είναι επειδή η στάση ζωής μας είναι να παίρνουμε κι όχι να δίνουμε. Αν δεν δώσουμε κάτι πίσω στη ζωή, έστω κι αν είναι ένα ευχαριστώ, ή να βοηθήσουμε εκεί που μπορούμε, τότε χάνουμε κι αυτά που έχουμε. Όταν κοιτάζουμε να πάρουμε, τότε χάνουμε και αυτά που έχουμε και χάνουμε την ουσία μας. Το ζήτημα δεν είναι ένα υπολογιστικό «πάρε-δώσε» με ψιλά γράμματα στα συμβόλαια των προσδοκιών. Το ζήτημα είναι το αυθόρμητο μοίρασμα και να είμαστε ανοιχτοί να συνδεθούμε με τον άλλον στην κοινή βάση της ανθρώπινής μας φύσης.

Ας υποθέσουμε ότι είχαμε έναν φίλο στον οποίο δίναμε συνεχώς καλά πράγματα για την επιβίωσή του και την άνεσή του. Εκείνος ποτέ δεν έλεγε ευχαριστώ, πολλά από τα δώρα μας δεν τα έβλεπε καν, άλλα τα θεωρούσε δεδομένα, άλλοτε μας γκρίνιαζε γιατί δεν του δίναμε αρκετά και μας θυμόταν μόνο όταν ήθελε να πάρει κι άλλα. Μάλιστα έφτανε στο σημείο να απαιτεί κι από εμάς και να θυμώνει όταν δεν έπαιρνε αυτό που ήθελε. Πόσο θα αντέχαμε να τον έχουμε για φίλο; Έτσι είναι και με τη ζωή. Γιατί να συνεχίζει η ζωή να θέλει να μας δίνει όταν έχουμε μια τόσο κακομαθημένη στάση;

Ό,τι δίνουμε, παίρνουμε. Θέλουμε να το αποκαλέσουμε θείο νόμο, ό,τι δίνουμε, επιστρέφει σε εμάς, είτε θετικό είτε αρνητικό. Βέβαια, εμείς οι νεοέλληνες θεωρήσαμε τους εαυτούς μας πιο έξυπνους και επινοήσαμε άλλον νόμο, το «Νόμο της Αρπαχτής» : «άρπαξε όσα πιο πολλά μπορείς τώρα και δεν πρόκειται να έχεις καμία συνέπεια ποτέ». Έλα όμως, που ο νόμος της αρπαχτής δεν είναι συμπαντικός νόμος, τι να κάνουμε τώρα… Έλα που ξεχάσαμε ότι η κάθε αρπαχτή, για την οποία συγχαίραμε τον εαυτό μας, θα επιστρέψει μπούμεραγκ σε εμάς. Όχι μόνο εθνικά, αλλά και ατομικά. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε. Τίποτα δεν πέφτει κάτω. Υπάρχει απόλυτη δικαιοσύνη, με τρόπο που ίσως δεν μας είναι ορατός, αλλά υπάρχει. Ένας λόγος για την οικονομική κρίση, ειδικά στη χώρα μας, είναι για να ξανα-εκτιμήσουμε τους θείους νόμους, συλλογικά αλλά και ατομικά. Ίσως μόνο μετά από ένα σοκ, θα υποχρεωνόμασταν να τους πάρουμε σοβαρά. Ήταν ύβρις να θεωρούμε τους δικούς μας νόμους ανώτερους. Τώρα αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες. Όσο νωρίτερα αντιληφθούμε τη λειτουργία τους στη ζωή μας και προσπαθήσουμε να ζήσουμε με δικαιοσύνη, ακεραιότητα και δοτικότητα, τόσο πιο εύκολο θα περάσουμε την κρίση.

Η τσιγκουνιά μας έφερε μέχρι εδώ. Όσο και αν αναλύουμε, με επιχειρήματα, αριθμούς και κατηγόριες. Η τσιγκουνιά στη σκέψη μεταφράζεται σε τσιγκουνιά σε χρήματα. Ο Δυτικός κόσμος έγδαρε τον πλανήτη από όλους τους πιθανούς πόρους, για να μπορεί να αλλάζει κινητό κάθε μήνα κι αυτοκίνητο κάθε χρόνο. Έγδαρε και εκατομμύρια κατοίκους αναπτυσσόμενων χωρών -με το γάντι πάντα- για να εργάζονται ως σκλάβοι και να προσφέρουν είδη στο δυτικό κόσμο σε ελάχιστη τιμή, είδη που οι δυτικοί τα πετούν κάθε λίγο και λιγάκι, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Γιατί μας φαίνεται παράξενο που ο Δυτικός κόσμος πλήττεται και θα συνεχίσει να πλήττεται από την οικονομική κρίση, μέχρι να αλλάξει ριζικά στάση; Έχουμε προσέξει τη λεπτομέρεια ότι είναι Δεκέμβρης και δεν έχει βρέξει καθόλου; Ο Δυτικός άνθρωπος είναι σαν τον έφηβο που προσπαθεί με το σφυρί να κατεδαφίσει το σπίτι του. Τον προειδοποιείς μια δυο τρεις, δεν ακούει. Στο τέλος, ο Πατέρας, του παίρνει το σφυρί (χρήματα) από τα χέρια, για να μην καταστρέψει και την υπόλοιπη οικογένεια. Είναι το πιο ευγενικό που μπορεί να κάνει, πριν τον πετάξει έξω από το σπίτι-Γη.

Σκεφτόμουν όσα μαθαίναμε στην αστροφυσική…Ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια άστρα σαν τον Ήλιο στον Γαλαξία μας. Κι ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο παρατηρήσιμο Σύμπαν. Ο Θεός, που κινεί όλα τα Σύμπαντα, που είναι η δύναμη που δημιούργησε και δημιουργεί τα δισεκατομμύρια των δισεκατομμυρίων άστρων και πλανητών, δεν θα είχε τη δύναμη να λύσει τη μικροπρεπή μας οικονομική κρίση, χωρίς να κουνήσει ούτε το μικρό Του δαχτυλάκι;…
Μήπως έχει λόγο που υπάρχει αυτή η κρίση έτσι όπως είναι. Μήπως αν δεν τα μάθουμε αυτά τα μαθήματα, δεν πρόκειται να φύγει, όσες συνόδους κορυφής κι αν κάνουμε. Κάποια από τα μαθήματα είναι η ταπεινότητα, η ευγνωμοσύνη και για τη χώρα μας ειδικά, ο αλτρουισμός, να νοιαστούμε, να δούμε λίγο και τον άλλον. Όποτε μας πιάνει άγχος με τα προσωπικά μας οικονομικά, ας σκεφτούμε του γαλαξίες, κι ας αναρωτηθούμε «αυτή η δύναμη που κινεί το σύμπαν, δεν μπορεί να με βοηθήσει στα μικροπρεπή μου οικονομικά;». Μπορεί, αλλά κάπου ίσως χρειαστεί εγώ να αλλάξω, για να μπορέσει να με βοηθήσει…Κι ίσως να πούμε κι ένα ευχαριστώ.


Όσα περισσότερα εκτιμούμε, τόσα λιγότερα έχουμε ανάγκη. Όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε στο να δώσουμε, παρά στο να πάρουμε, τόσο πιο πλήρεις νιώθουμε.

Αν πιστέψουμε στον Θεό, ότι θέλει να μας δώσει, ότι αξίζουμε κι αν έχουμε την υπομονή και την ταπεινότητα να δεχτούμε τα δώρα, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, τότε θα έρθουν σε εμάς με τον τρόπο που είναι καλύτερος για εμάς προσωπικά και που δεν συγκρίνεται με τον τρόπο κάποιου άλλου. Η κρίση θα χωρίσει τους ανθρώπους σε δυο τάσεις: εκείνοι που θα βιαστούν να θωρακίσουν όσα μπορούν περισσότερα για τον εαυτό τους και εκείνοι που θα ενδιαφερθούν και για τους άλλους. Ας κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να στηρίξουμε δίκαια τον εαυτό μας και τους άλλους (αντί να ζητούμε να μας στηρίξουν), ας έχουμε εμπιστοσύνη κι ας αφήσουμε τα υπόλοιπα στο Θεό. Και μιας κι έρχονται Χριστούγεννα, ας θυμηθούμε τη γιορτή στο πραγματικό της μήνυμα. Εκείνο του αλτρουισμού κι όχι του καταναλωτισμού, στο οποίο έχει εκφυλιστεί.

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.com, 14/12/2011

Ψυχολογικό αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα παιδιά

Η οικονομική κρίση, εκτός από τις πρακτικές αλλαγές που φέρνει στο βιοτικό επίπεδο πολλών οικογενειών, επηρεάζει ψυχολογικά και τα παιδιά, με πολλούς τρόπους. Είτε μέσω των αλλαγών στον τρόπο ζωής της οικογένειας, είτε μέσω των αλλαγών στην ψυχολογική κατάσταση των γονέων (αν π.χ. έχουν χάσει τη δουλειά τους), είτε μέσω των στάσεων που προβάλλονται ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ. 
Τα παιδιά δεν ζουν σε μια μαγική γυάλα. Ακόμη κι αν στη δική τους οικογένεια δεν υφίστανται προβλήματα βιοτικού επίπεδο, τα παιδιά απορροφούν και εισπράττουν το αίσθημα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, που αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, χαρακτηρίζεται από: 1)φόβο, 2) έλλειψη ελπίδας, προοπτικής για το μέλλον, 3)πλήρης απαξίωση της έννοιας της κοινωνικής δικαιοσύνης, 4)θυμό. Καθώς τα παιδιά βιώνουν την οικονομική και κοινωνική κρίση σε μια τρυφερή ηλικία, όπου διαμορφώνεται η κοσμοθεωρία τους, η αντίληψή τους για τη ζωή, είναι σημαντικό να φροντίσουμε να έχουν υγιείς τρόπους να ερμηνεύσουν και να ανταποκριθούν σε αυτήν. Είναι ανέφικτο, αλλά και ανεπιθύμητο, να τα απομονώσουμε από την πραγματικότητα, ώστε να μη βλέπουν τις δυσκολίες. Ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς.

Το κλειδί είναι να νοηματοδοτήσουν υγιώς όσα παρατηρούν και βιώνουν. Ένας συνήθης, μη υγιής τρόπος ερμηνείας είναι ο φόβος της έλλειψης. Ριζώνουν στο παιδί βαθιά αρνητικές πεποιθήσεις, όπως: «Τα λεφτά δεν είναι ποτέ αρκετά», «Δεν θα έχω ποτέ αρκετά λεφτά στη ζωή μου, δεν υπάρχουν αρκετά», «Οι άνθρωποι υποφέρουν για τα λεφτά», «Δεν θα καταφέρω να επιβιώσω», «Κανείς δεν νοιάζεται για κανένα», «Οι άνθρωποι πατούν επί πτωμάτων για τα λεφτά», «Ας αρπάξω όσο περισσότερα μπορώ, αλλιώς θα το κάνουν οι άλλοι πριν από εμένα». Αυτές οι θεμελιώδεις αρνητικές πεποιθήσεις, υπάρχουν σε πολλούς ενήλικες, ακόμη και αν δεν εκφράζονται ρητά. Επειδή οι ασυνείδητες πεποιθήσεις είναι τόσο θεμελιώδεις, καταλήγουν να υπαγορεύουν τη συμπεριφορά μας, τις επιλογές μας, τα σχόλια μας, ακόμη και τη στάση του σώματός μας. Μέσα από αυτά τα κωδικοποιημένα μηνύματα, οι αρνητικές πεποιθήσεις των ενηλίκων διαποτίζουν το νου των παιδιών, χωρίς τα ίδια να το καταλαβαίνουν. Αν παραμείνουν κρυμμένες κι ανέπαφες, χωρίς να τεθούν υπό αμφισβήτηση, μέσα από κάποια συζήτηση για παράδειγμα, μπορούν να επηρεάζουν τη ζωή και τις αποφάσεις του παιδιού για πολλά χρόνια μετά. Η Louise Hay μιλά χαρακτηριστικά για το πώς η γενιά της (παιδιά που μεγάλωσαν στην περίοδο της βαθιάς ύφεσης της Αμερικής του 1930) έγιναν ενήλικοι με έντονο άγχος για τα οικονομικά, καθώς και ισχυρές πεποιθήσεις έλλειψης (π.χ. «δεν θα καταφέρω να πετύχω», «δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα», «πάντα τα οικονομικά μου θα είναι ένας επώδυνος αγώνας», «Είναι κακό να είμαι πιο πλούσιος από όσο ήταν οι γονείς μου»). Κι αυτό, παρόλο που η εθνική οικονομία ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση, όταν η γενιά της ενηλικιώθηκε. Δεν θέλουμε λοιπόν να υιοθετήσουν τα παιδιά μας φοβίες κι ενοχές, που θα τα συνοδεύουν για μια ζωή. Για αυτό πρέπει να συζητούμε για τα θέματα αυτά μαζί τους με τρόπο ανοιχτό, εποικοδομητικό κι αισιόδοξο και να τα διδάξουμε να σκέφτονται με θετικές δηλώσεις, όπως «Έχω πάντα όσα χρειάζομαι», «Ό,τι και να γίνει, θα τα καταφέρω», «Υπάρχουν αρκετά για όλους», «Μου αξίζει να πετύχω», «Έχω καλούς ανθρώπους στη ζωή μου» κλπ.

Θα πρέπει οι γονείς να είναι πολύ προσεκτικοί να μην εκστομίζουν ασύστολα εκφράσεις φόβου μπροστά στα παιδιά, π.χ. «τι θα απογίνουμε», «θα μας καταστρέψουν», «θα αφανιστούμε», «σε λίγο δεν θα έχουμε να φάμε» κλπ… Το φόβο μας είναι σημαντικό να τον εκφράσουμε σε κάποιον ενήλικα που μας καταλαβαίνει και μπορεί να μας υποστηρίξει. Καλό όμως είναι να μη μας βλέπουν τα παιδιά εκτός ελέγχου. Για τα παιδιά, εμείς είμαστε η ασπίδα προστασίας τους. Χρειάζονται να νιώσουν ότι θα τα προστατέψουμε. Αν μας βλέπουν πανικόβλητους, νιώθουν πολύ ευάλωτα και μόνα απέναντι σε ένα τεράστιο σύστημα στέρησης, το οποίο δεν κατανοούν και βέβαια δεν μπορούν να ελέγξουν. Αυτό μπορεί να τα οδηγήσει σε έντονο άγχος, μαζί με αρνητικές πεποιθήσεις για το μέλλον. Το ενδιαφέρον είναι ότι πολλές από αυτές τις εκφράσεις καταστροφής, εμείς οι μεγάλοι τις λέμε, ελαφρά τη καρδία, χωρίς συχνά να τις πολυπιστεύουμε και μετά τις ξεχνάμε! Για τα παιδιά όμως οι λέξεις έχουν μεγάλη βαρύτητα και συχνά τις παίρνουν 100% τις μετρητοίς! Άρα ας είμαστε προσεκτικοί. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα μικρού μαθητή, που είχε σιωπηρά αναπτύξει τέτοιο άγχος από αυτά που άκουγε για την οικονομική κρίση, ώστε όταν χρειάστηκε να το πάνε στο γιατρό για να του δώσει φάρμακα για βρογχίτιδα, είπε στη μαμά του: «Όχι, μην με πάτε, προτιμάω να μείνω άρρωστος, μην ξοδέψουμε λεφτά, δεν υπάρχουν λεφτά σήμερα»! (παρότι η οικογένειά του δεν αντιμετώπιζε κάποιο ιδιαίτερο οικονομικό πρόβλημα…). Άρα λοιπόν, λέμε στα παιδιά, όταν προκύψει στην κουβέντα: «Ναι, υπάρχει η κρίση, τα πράγματα είναι στενόχωρα για όλους, αλλά μην ανησυχείς, εμείς είμαστε εδώ, ξέρουμε πώς να το διαχειριστούμε, κι όλα θα πάνε καλά».

Καθώς και η δική μας γενιά, αλλά και εκείνη των παιδιών μας, έχουμε μεγαλώσει σε σχετική οικονομική ευρωστία, η πρώτη δυσκολία μας παραλύει. Καλό είναι, αν έχουμε κάποιον συγγενή μεγάλης ηλικίας, που πέρασε πολύ δυσκολότερα χρόνια και μπορεί με τη γνώση του και τη σοφία του να βοηθήσει, να του ζητήσουμε να μιλήσει με τα παιδιά. Πώς τα κατάφερναν τότε. Τι ήταν αυτό που τους έδινε δύναμη. Πώς βλέπουν τη σημερινή κατάσταση. Τι, κατά τη γνώμη τους, λείπει σήμερα πραγματικά. Βεβαίως χρειάζεται διάκριση ποιόν ηλικιωμένο θα ρωτήσουμε, να έχει πραγματική σοφία. Υπάρχουν αρκετοί εν ζωή, που έχουν πολλά να πουν, αν ψάξουμε να τους βρούμε και να τους ακούσουμε.

Ο λόγος που επίσης δεν πρέπει να δείχνουμε αδυναμία κι άγχος μπροστά στα παιδιά, είναι γιατί μετά μπορεί να νιώσουνε εκείνα υπεύθυνα να βοηθήσουν την οικογένεια. Νιώθουν ενοχή κι ευθύνη που δεν τους αναλογεί, π.χ. «Ο μπαμπάς φαίνεται δυστυχισμένος. Πρέπει να κάνω κάτι για να το σώσω την οικογένειά μου». Καταλήγουν να υιοθετούν ενοχικά το ρόλο του γονιού. Όσο βλέπουν να αποτυγχάνουν (καθώς δεν είναι στη δύναμή τους να κάνουν το μπαμπά ευτυχισμένο), νιώθουν ακόμη πιο ένοχα κι αγχωμένα. Δεν προτείνω να παρουσιάζουμε ένα ψεύτικο προσωπείο στα παιδιά. Μπορούμε να τους πούμε, αν το φέρει η κουβέντα, ότι «Ναι, είμαι αγχωμένος/ στεναχωρημένος/ προβληματισμένος για οικονομικά θέματα», αλλά θα πρέπει πάντα να συμπληρώσουμε «μην ανησυχείς για μένα, δε φταις εσύ, το διαχειριζόμαστε με τη μαμά και θα βρούμε τη λύση, μη σε αγχώνει». Δείχνουμε ότι έχουμε τον έλεγχο και την ευθύνη του εαυτού μας.

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται επίσης την μεγάλη κοινωνική αδικία που συντελείται αυτή τη στιγμή εις βάρος του λαού, όχι μόνο του δικού μας, αλλά και πολλών άλλων. Τα παιδιά δεν έχουν ανοσία στα μηνύματα της τηλεόρασης ή των κοινωνικών αναταράξεων. Βλέπουν την ατιμωρησία σε εκείνους που έχουν αποκτήσει τα πολλά αδίκως και βλέπουν την εξαθλίωση στους εργαζόμενους, που πάλευαν μια ζωή για ένα μεροκάματο. Ο θυμός που προκύπτει δεν είναι απαραίτητα αρνητικός, αρκεί να λειτουργήσει ως δημιουργική δύναμη, παρά καταστροφική (και για να γίνει αυτό χρειάζεται αυτό-εκτίμηση). Παρατηρώ όμως μια στάση εγκατάλειψης, παραίτησης, σαν να έχουν υιοθετήσει πολλά παιδιά την απελπισμένη στάση ότι «με την Ελλάδα δεν γίνεται τίποτα», «η Ελλάδα πάντα θα μας προδίδει». Ίσως αυτή η κυνική απαξίωση του λαού μας, να εξηγεί για ποιο λόγο η συντριπτική πλειοψηφία εφήβων (πάνω από 60% σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα) δηλώνουν «Θέλω να φύγω από την Ελλάδα». Παρότι είναι κατανοητή η απογοήτευση, χρειάζεται να συζητήσουμε με τους νέους μας, να δούμε αυτή τη «φυγή» λίγο πιο αντικειμενικά. Έχω την αίσθηση ότι λειτουργεί λίγο ως χίμαιρα, ότι «θα πάω εκεί έξω», στο «μαγικό εξωτερικό», όπου όλα θα είναι τέλεια και πολιτισμένα, ενώ αυτή η χώρα, αυτός ο λαός είναι καταδικασμένος για πάντα… (Βεβαίως το ανελέητο αυτομαστίγωμα που κάνουμε εμείς οι ενήλικες, βρίζοντας σε κάθε πιθανή ευκαιρία τη χώρα μας και το λαό μας δε βοηθά). Θα πρέπει όμως να απορριφθούν κάποιοι μύθοι. Στο εξωτερικό δεν είναι τα πράγματα τέλεια. Η οικονομική κρίση έχει ήδη ή θα χτυπήσει όλες τις χώρες. Άλλες χώρες έχουν άλλου είδους προβλήματα, κατά κάποια έννοια ίσως χειρότερα από τα δικά μας. Δεν σημαίνει ότι μια αποτρέπουμε μια σωστά μελετημένη απόφαση για μετανάστευση, αν αυτό πραγματικά θέλει το παιδί και αν είναι η μόνη αναγκαία λύση. Αλλά ας βάλουμε στα παιδιά ένα ερωτηματικό σχετικά με την ουτοπία του εξωτερικού και της φυγής… Νιώθουν ότι φεύγοντας από εδώ, θα φύγουν από τα προβλήματα. Δε δουλεύει έτσι στη ζωή. Προβλήματα υπάρχουν παντού. Ίσως υπάρχει ΕΔΩ τρόπος να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα. Ίσως μπορώ να φτιάξω ΕΔΩ τη δική μου «ουτοπία», να την δημιουργήσω με το δικό μου τρόπο, χωρίς να περιμένω από κάποιον άλλον. Ίσως υπάρχουν ευκαιρίες που δεν έχω ακόμη ανακαλύψει.

Τα παιδιά επηρεάζονται από τις στατιστικές και από την τρομολαγνεία των ΜΜΕ. Καταλήγουν και κρύβονται πίσω από μια απόλυτη σκέψη άσπρο-μαύρο: «Αδύνατον να βρω δουλειά». Κάποια παιδιά έχουν φτάσει στο σημείο να εμφανίζουν σημάδια παραίτησης ακόμη κι από το διάβασμα, λέγοντας: «Τι νόημα έχει; Και να περάσω, πού θα μπορέσω θα βρω δουλειά;» Ας τα αποτρέπουμε από τέτοιου είδους αρνητικές προφητείες, που τείνει να προσομοιώνουν καταθλιπτική παραίτηση. «Πώς το ξέρεις από τώρα ότι δεν θα βρεις δουλειά; Μη ακούς την τηλεόραση, υπάρχουν πολλές δουλειές που δεν διαφημίζονται, και ακόμη και σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκουν δουλειά». Μια από τις σημαντικότερες αρετές για την επιβίωση οπουδήποτε είναι η επιμονή. Το παιδί πρέπει να βρει αυτό που τον ενδιαφέρει και να προσηλωθείς το στόχο του, να κάνει πραγματικότητα τον όνειρό του επαγγελματικά και να δείξει επιμονή σε αυτό. Με την δέσμευση, την επιμονή, και την υπομονή, ανοίγουν οι πόρτες. Αν τα παιδιά παραιτηθούν πριν ακόμη προσπαθήσουν, αυτό δεν θα οδηγήσει πουθενά. Ένα αντεπιχείρημα είναι ότι οι οικονομίες πάντα λειτουργούν με κύκλους ύφεσης κι ανάπτυξης, δεν σημαίνει δηλαδή ότι θα είναι για πάντα έτσι. Ένα άλλο αντεπιχείρημα είναι ότι μπορεί η Ελλάδα να μπήκε πρώτη στην κρίση, αλλά ίσως να είναι και η πρώτη που θα βγει. Ας παροτρύνουμε το παιδί να επιμείνει ότι «εγώ θα τα καταφέρω, θα κάνω το καλύτερο που μπορώ. Μαζί με εμένα υπάρχουν και πολλοί άλλοι κι έχουμε τη δύναμη να παλέψουμε στη χώρα μας για κάτι καλύτερο».

Τα παιδιά επίσης λαμβάνουν τα μηνύματα της απαξίωσης της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισοπέδωσης της ανθρώπινης αξίας, όταν βλέπουν άστεγους κι ανθρώπους που δεν έχουν να φάνε Ανεξάρτητα από τις περίπλοκες οικονομικές αναλύσεις, τα επιτόκια δανεισμού, και το ποσοστό του χρέους, το αποτέλεσμα είναι πως πολλοί άνθρωποι έχουν οδηγηθεί σήμερα στην εξαθλίωση. Το κράτος που είναι εκεί για να εκπροσωπεί τον άνθρωπο και να προασπίζεται τα βασικά του δικαιώματα για μια αξιοπρεπή διαβίωση, δεν εκπληρώνει αυτό το ρόλο. Είναι σημαντικό να βρούμε εμείς άλλους τρόπους, άλλα παραδείγματα για να διδάξουμε στα παιδιά το σεβασμό στην αξία του ανθρώπου. Εναλλακτικές οδούς, όπως εθελοντικές οργανώσεις, τράπεζες χρόνου, οργανώσεις αλληλεγγύης σε γειτονιές που στηρίζουν τους ευάλωτους, καθώς και μέσα από τον ποιοτικό χρόνο που αφιερώνουμε εμείς στα παιδιά. Ας τους μιλήσουμε για άλλα κινήματα στον κόσμο, που αγωνίζονται για κοινωνική δικαιοσύνη, για την αραβική άνοιξη, για δίκτυα αλληλεγγύης, ανταλλακτικής οικονομίας, ζωντανά παραδείγματα, όπου οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να μην καταρρακωθεί η εμπιστοσύνη τους στην ανθρώπινη κοινωνία. Η ισοπέδωση της ανθρώπινης αξίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι το χειρότερο μήνυμα της σημερινής κοινωνικο-οικονομικής κρίσης και για αυτό κι εμείς πρέπει να κάνουμε το ακριβώς αντίθετο. Να στηρίξουμε όσο μπορούμε ο ένας τον άλλον, να νοιαστούμε όσο μπορούμε ο ένας για τον άλλον, αλλά και για τα παιδιά μας τα ίδια, αφιερώνοντας ποιοτικό χρόνο μαζί τους και αυτό τους δίνει μεγάλη δύναμη. Ας τους διδάξουμε με το παράδειγμά μας, να προσεγγίσουν τον πιο αδύναμο. Όχι να περιμένουμε εκείνοι να ζητήσουν από εμάς. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν σήμερα σιωπηλά, πίσω από κλειστές πόρτες, δεν υπήρξαν ποτέ επαγγελματίες επαίτες, αλλά είναι άνθρωποι όπως όλοι μας, που οι συνθήκες τους οδήγησαν σε αυτό το δύσκολο σημείο. Ας δείξουμε ηγεσία σε αυτό κι ας πάρουμε την πρωτοβουλία να δραστηριοποιηθούμε στην αρωγή κι αλληλεγγύη μέσα από κατάλληλες εθελοντικές οργανώσεις. Αυτό θα τα κάνει να νιώσουν ασφαλή, γιατί βλέπουν ανθρωπιά. Θα τα κάνει επίσης να νιώσουν δυνατά. Γιατί εκείνος που επιμένει να λειτουργεί καλοπροαίρετα, δύσκολα τον αγγίζει ο φόβος.

Ας τους δώσουμε ελπίδα και θετική οπτική, αισιοδοξία. Ας τους ρωτήσουμε «Αν μπορούσαν να προκύψουν κάποια καλά από την κρίση, ποια θα ήταν αυτά;» Πώς θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε αυτήν την κατάσταση στην κοινωνία μας σε κάτι θετικό;» Σύμφωνα με τη θεωρία της λογο-θεραπείας του Viktor Frankl, οποιαδήποτε δυσκολία μπορεί να αντιμετωπιστεί, αρκεί να βρεθεί κάποιο νόημα για το οποίο συμβαίνει. Αν ρωτήσουμε λοιπόν τα παιδιά ποια είναι τα πιθανά νοήματα-διδάγματα για την κρίση, μέσα από την καρδιά τους, ας είμαστε προετοιμασμένοι για αποκαλυπτικές απαντήσεις. Με την πίστη στον εαυτό τους, την αυτό-εκτίμηση , τη σύνδεση με άλλα άτομα με αντίστοιχε αξίες (γιατί υπάρχουν πολλοί καλοπροαίρετοι άνθρωποι, απλά δεν ακούγονται) μπορούν να σταθούν επάξια στις προκλήσεις .


Ας απαντήσουμε στην έλλειψη αξιών, με τις αξίες που έχουμε εμείς μέσα μας. Όταν ζούμε σύμφωνα με τις αξίες, δεν γίνεται μόνο η ζωή των άλλων καλύτερη, αλλά και η δική μας. Νιώθουμε ολοκληρωμένοι, νιώθουμε ισχυροί, νιώθουμε ότι έχουμε αξιοπρέπεια. Αυτό μας προσθέτει μια αόρατη δύναμη, που μας βοηθά να ανταπεξέλθουμε σε οποιαδήποτε δυσκολία. Το απόθεμα δύναμής μας είναι σαν να βρίσκεται σε ένα μεγάλο σακί με άμμο. Όταν παραβαίνουμε τις αξίες, όταν συμπεριφερόμαστε άδικα ή εγωιστικά είναι σαν να τρυπάμε το δοχείο, η δύναμή μας φεύγει προς τα έξω. Παρότι τα αποτελέσματα μπορεί να μην γίνονται άμεσα ορατά, όταν χρειαστούμε τη δύναμή μας για οποιαδήποτε είδους μελλοντική ανάγκη, δεν θα την έχουμε.

Ας θυμίσουμε στα παιδιά μας ότι το χρήμα δεν είναι το παν. Τα παιδιά, αν έχουν τα απολύτως στοιχειώδη, μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένα σε μια οικογένεια, όπου υπάρχει το ψυχικό απόθεμα αγάπης κι αισιοδοξίας από τους γονείς. Τα παιδιά δεν θα στερηθούν τόσο πολύ τα υλικά αντικείμενα, αν και πολλές φορές φαίνεται να προσκολλούνται σε αυτά, γιατί τους λείπουν άλλα ουσιαστικότερα. Αν ο πατέρας έχασε τη δουλειά του δεν χρειάζεται να ντρέπεται για αυτό, οδηγώντας εμμέσως έτσι και το παιδί σε ενοχές. Ας προσπαθήσει να μην περικυκλωθεί από καταθλιπτικές σκέψεις, ας το δει σαν μια ευκαιρία να αφιερώσει ποιοτικό χρόνο στο παιδί, να κάνουν πράγματα μαζί. Αν νιώθει ο γονιός θετικά, με ισχυρή αυτοεκτίμηση, όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό (βλέπε άρθρα "Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας") μπορεί το χρονικό αυτό διάστημα να χρησιμοποιηθεί στην οικογένεια τελικά προς όφελος όλων.

Αν η οικογένεια μοιράζεται κάποιες πνευματικές/θρησκευτικές πεποιθήσεις που της προσφέρουν αντοχή και ελπίδα, ας το συζητήσουν ανοικτά με τα παιδιά, καθώς η πνευματικότητα μπορεί να είναι σημαντική πηγή παρηγοριάς και σθένους γα πολλά παιδιά. Η ζωή είναι για όλους αβέβαιη -και για εμάς και για τα παιδιά μας. Ας προβάλλουμε εμείς τη θετική σκέψη και την αισιοδοξία ότι κάτι καλό θα προκύψει στο τέλος. Αν δεν μπορούμε εμείς να αντιμετωπίσουμε το μέλλον, πώς θα το δουν εκείνα; Με το παράδειγμά μας διδάσκουμε.

Αν προκύψουν πρακτικές αλλαγές στη ζωή του παιδιού, μπορούμε να συζητήσουμε μαζί τους ότι η αλλαγή είναι μέρος της ζωής κι ότι με κάθε αλλαγή ανοίγονται νέες ευκαιρίες. Μπορεί από μια αλλαγή (π.χ. αλλαγή πόλης, σχολείου κλπ.) να προκύψουν ακόμη καλύτερα πράγματα, οπότε ας μην το φοβόμαστε. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον χρόνο για δημιουργικές δραστηριότητες με τα παιδιά, όπως θέατρο ζωγραφική, αθλητισμός, περπάτημα στη φύση, μελέτη μέσω Διαδικτύου ή δημόσιας βιβλιοθήκης, λύσεις σχετικά ανέξοδες, που όμως καλλιεργούν την ψυχή τους, αντί να τα αφήνουμε μόνα να βρίσκουν διέξοδο στα βιντεοπαιχνίδια. Ας φροντίσουμε να δίνουμε χρόνο προσοχής σε όλα τα παιδιά μέσα στην οικογένεια, ώστε να μην υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους. Ας φροντίσουμε όσο μπορούμε, ώστε οι επαγγελματίες που βοηθούν τα παιδιά μας, εκπαιδευτικοί, baby sitters, να είναι άνθρωποι με αγάπη. Αυτό είναι πάντα σημαντικό, αλλά ειδικά σε μια μεταβατική κατάσταση είναι σημαντικότερο από ποτέ. Καλοπροαίρετοι άνθρωποι με αγάπη, μπορούν να θρέψουν τη ψυχή των παιδιών και να τα βοηθήσουν να προασπίσουν τις ψυχικές τους δυνάμεις. Άνθρωποι που είναι πάνω από όλα καλοήθεις, με την καρδιά τους ανοιχτή είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες για μια ουσιαστικά ποιοτική ζωή, ακόμη και σε μια οικονομική δυσχέρεια.

Πρεκατέ Βικτωρία, 7/12/2011, www.brightplanet.blogspot.com
Δημοσιεύτηκε στο http://toblogsas.skai.gr/post/13878542174, 7.12.11

ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ:H ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΩΖΕΙ!!

• Τι είναι η παιδική σεξουαλική κακοποίηση;
Όλα τα είδη της σεξουαλικής δραστηριότητας μεταξύ ενηλίκων όταν πραγματοποιούνται σε παιδί, αλλά και δραστηριότητες χωρίς άγγιγμα, όπως το να παίρνει ο μπαμπάς το παιδί να δουν πορνογραφία μαζί, να ενθαρρύνει κανείς το παιδί να παρακολουθεί σεξουαλικές πράξεις κλπ. Γενικά, οποιαδήποτε πράξη με παιδιά, περιλαμβάνει σεξουαλική διέγερση του ενήλικα είναι κακοποίηση. Το παιδί μπορεί πάντα να αντιληφθεί ότι υπάρχει κάτι «περίεργο» στην ατμόσφαιρα και τραυματίζεται από αυτό.
• Πόσο συχνά συμβαίνει;
Ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς η ντροπή και ο φόβος εμποδίζει τα παιδιά να μιλήσουν. Οι περισσότεροι ερευνητές διεθνώς συμφωνούν ότι περίπου 1 στις 4 ή 5 γυναίκες και 1 στους 6 ή 7 άνδρες έχουν υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης μέχρι να ενηλικιωθούν, ενώ ο 3 στα 4 παιδιά δε θα μιλήσουν κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας για την κακοποίηση. Πάνω από 90% των ατόμων που κακοποιούν παιδιά είναι άτομα γνωστά στο παιδί, είτε από το άμεσο ή έμμεσο οικογενειακό περιβάλλον, ή φίλοι της οικογένειας, γείτονες, επαγγελματίες που ασχολούνται με παιδιά κλπ. Ένα μεγάλο ποσοστό δραστών είναι έφηβοι ή νεαροί ενήλικες. Για αυτό όταν παρατηρούνται έφηβοι να έχουν σεξουαλικό ενδιαφέρον για μικρότερα παιδιά, θα πρέπει να αναζητηθεί ψυχοθεραπευτική βοήθεια, πριν παγιωθεί η τάση σε παιδοφιλία. Όσο νωρίτερα γίνει η παρέμβαση, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι. Επίσης θα πρέπει να διερευνηθεί γιατί ο έφηβος έχει αυτήν την συμπεριφορά- συχνά έχουν κακοποιηθεί οι ίδιοι από ενήλικες κι επαναλαμβάνουν το τραύμα σε μικρότερα παιδιά (acting out).
• Πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι ένα παιδί κακοποιείται σεξουαλικά;
Τα παιδιά σιωπούν, γιατί οι δράστες ίσως έχουν απειλήσει ότι θα τα βλάψουν ή τα έχουν κατηγορήσει ότι προκάλεσαν την κακοποίηση ή φοβούνται ότι θα διαλυθεί η οικογένεια ή ακόμη δεν γνωρίζουν ότι έχουν δικαίωμα να πουν όχι και να μιλήσουν. Για αυτό θα πρέπει οι ενήλικες να επαγρυπνούν για τις άμεσες ενδείξεις, όπως:
-Σωματικά προβλήματα, ευαισθησία, μώλωπες, πόνος στη στοματική ή γεννητική περιοχή, δυσκολία να καθίσει, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, εγκυμοσύνη
-Εφιάλτες, δυσκολία και τρόμος στον ύπνο, κούραση, τικ, τραύλισμα, ξαφνική ανορεξία ή βουλιμία,. Παίρνει βάρος για να «κρύψει» το σώμα του.
-Παλινδρόμηση σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας, π.χ. πιπιλά το δάχτυλο, ενούρηση τη νύχτα.
-Ξαφνικές απρόσμενες αλλαγές στη διάθεση, όπως κατάθλιψη, απόσυρση, μυστικοπάθεια, απομόνωση. Φόβος ή φοβία για συγκεκριμένα άτομα ή τοποθεσίες, ξαφνική ντροπαλότητα.
-Απομακρύνεται από γονείς και φίλους. Δεν μιλάει, δεν ανοίγεται όπως παλαιότερα. Φοβάται να βγει από το σπίτι ή το δωμάτιο.
-Ανεξήγητη γνώση σεξουαλικών θεμάτων για την ηλικία του, η οποία εκδηλώνεται μέσα από ακατάλληλη σεξουαλική δραστηριότητα με παιχνίδια, κούκλες ή αντικείμενα και κατοχή νέων ενήλικων λέξεων για μέρη του σώματος ή σεξουαλικές δραστηριότητες προς μικρότερα παιδιά. Ζωγραφιές που επιδεικνύουν σεξουαλική επιθετικότητα, σεξουαλικές πράξεις.
-Ντρέπεται για το σώμα του και δε θέλει να ξεντύνεται ή να αλλάζει ρούχα μπροστά σε άλλους. Ή αρχίζει να «χαϊδεύεται», να αγγίζει ενηλίκους και άλλα παιδιά με επίμονο και ακατάλληλο τρόπο. Δε θέλει να συμμετέχει σε εκδρομές, γυμναστική, παιχνίδι, ομαδικές δραστηριότητες κλπ. με άλλα παιδιά.
-Δείχνει εμμονή για ένα καινούργιο μεγαλύτερο “φίλο” και κατέχει ξαφνικά αδικαιολόγητα δώρα ή χρήματα.
-Οι έφηβοι εμφανίζουν συχνά κατάχρηση ουσιών, αυτό-τραυματισμό ή αποπειρώνται να φύγουν από το σπίτι.

• Πώς μπορείτε να προστατέψετε τα παιδιά από τη σεξουαλική κακοποίηση;

-Να πείτε στα παιδιά ότι έχουν δικαίωμα να πουν ΟΧΙ κι ότι ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΟΤΕ να κρατούν κανένα ΜΥΣΤΙΚΟ για αγγίγματα κι αγκαλιές. Πείτε τους ότι έχουν δικαίωμα και πρέπει να μιλήσουν κι ότι δε θα θυμώσετε. Πείτε τους ότι το σώμα τους ανήκει σε εκείνα κι ότι κανείς δεν έχει δικαίωμα να τα αγγίζει με τρόπο που τους είναι άβολος. Πείτε τους να εμπιστεύονται το ένστικτό τους για το αν κάποιο άγγιγμα είναι σωστό ή λάθος.
-Αναπτύξετε μια ανοιχτή σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά σας. Να ακούτε τους φόβους τους και τις ανησυχίες τους .
-Υπάρχουν στο εμπόριο σήμερα εκπαιδευτικές ταινίες για παιδιά διαφόρων ηλικιών που εξηγούν στα παιδιά τι είναι η σεξουαλική κακοποίηση και πώς να προφυλαχθούν από αυτήν.
- Αν υποπτεύεστε ότι κάποιος συγγενής κακοποιεί ένα παιδί, είναι σημαντικό να μιλήσετε για την κατάσταση παρά να αψηφήσετε την ανησυχία σας και να ανακαλύψετε αργότερα ότι όντως συνέβαινε κάτι τέτοιο. Δεν θα πρέπει να αφήσετε την αγάπη για το δράστη ή την ντροπή για το «τι θα πει ο κόσμος» ή το φόβο «μη χαλάσουμε σχέσεις» να σας σταματήσει από το να αναζητήσετε βοήθεια από ειδικό επαγγελματία και τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας
-Είναι κρίσιμης σημασίας να πιστέψετε το παιδί, όταν κάνει την αποκάλυψη. Αν δεν πιστέψουμε τα παιδιά, πολύ πιθανόν να μην ξαναδοκιμάσουν ποτέ να ανοιχτούν σε κάποιον. Σε πολλές κουλτούρες, όπως και στη δική μας, η παιδική σεξουαλική κακοποίηση αποσιωπάται ως ταμπού, και είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψουν οι ενήλικες ότι το παιδί 'ψεύδεται' ή ' τα βγάζει από το μυαλό του', παρά ότι η κακοποίηση πραγματικά συμβαίνει. Ίσως γιατί μας είναι πολύ πιο εύκολο και βολικό να πιστέψουμε ότι δεν υπάρχει, παρά να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να αντιμετωπίσουμε την σεξουαλική θυματοποίηση των παιδιών στην κοινωνία που ζούμε. Στην πραγματικότητα γίνεται ακριβώς το αντίθετο: Σύμφωνα με τις στατιστικές, είναι πολύ πιο πιθανό τα παιδιά να κακοποιούνται, παρά να ψεύδονται ή να έχουν ψευδαισθήσεις. Ακόμη κι αν το παιδί αρνηθεί ή ανασκευάσει, μπορεί να είναι λόγω φόβου αντιποίνων από το δράστη για την αποκάλυψη. Ας μη ξεχνούμε ότι οι δράστες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης πολύ συχνά απειλούν ευθέως το παιδί να μην αποκαλύψει, να αρνηθεί υποψίες τρίτων, να μη μιλήσει. Οι επαγγελματίες παιδικής προστασίας θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα έμπειροι και προσεκτικοί.Τα παιδιά δεν ψεύδονται από μόνα τους για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
-Διδάξτε στα παιδιά ότι πρέπει να λένε όχι όταν δε θέλουν να παίξουν, να τα γαργαλήσουν, να τα αγκαλιάσουν ή να τα φιλήσουν. Βοηθήστε τα να καταλάβουν ποια συμπεριφορά είναι λάθος κι ότι θα πρέπει πάντα να σας πουν αν κάποιος τους φέρθηκε έτσι, ακόμη κι αν τους ήταν αδύνατο να πουν όχι εκείνη τη στιγμή. Αρχικά οι δράστες χρησιμοποιούν αθώα αγγίγματα για να εξοικειώσουν το παιδί. και μετά προχωρούν σε σεξουαλική κακοποίηση.
-Θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και μην αφήνετε τα παιδιά με κάποιον που έχετε επιφυλάξεις.

• Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες κακοποιούνται;
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, όπως εγκεφαλική παράλυση, δυσμορφίες, νοητική καθυστέρηση, τύφλωση, κώφωση, επιληψία, ψυχιατρικές διαταραχές είναι ιδιαίτερα ευάλωτα για κακοποίηση κι οι έρευνες διεθνώς δείχνουν ότι κακοποιούνται σε συχνότητα 3-4 φορές μεγαλύτερη από ότι τα παιδιά του γενικού πληθυσμού. Οι λόγοι για αυτό είναι ότι ίσως δεν κατανοούν, δεν αναγνωρίζουν την κακοποίηση, ίσως δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που τους συμβαίνει, ίσως είναι πολύ απομονωμένα, ίσως αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσπιστία από τους άλλους , αν αποκαλύψουν κάτι. Τα παιδιά συχνά βρίσκονται σε απόλυτη εξάρτηση από έναν ενήλικα παροχό φροντίδας, ενώ αν παραμελούνται, έχουν ιδιαίτερη ανάγκη από προσοχή και άγγιγμα κι είναι πιο ευάλωτα στους χειρισμούς των παιδόφιλων. Όπως η πλειοψηφία των παιδιών στη χώρα μας, έτσι και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, δεν έχουν εκπαιδευτεί στην αυτοπροστασία τους.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή προσωπικού σε όλους τους χώρους πους απασχολούν ή φροντίζουν παιδιά. Οι παιδόφιλοι έλκονται από αυτούς ακριβώς τους χώρους και αναζητούν εργασία, με αμοιβή ή συχνά εθελοντική, ώστε να έχουν πρόσβαση στα παιδιά-θύματα. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σχολεία, παιδικές κατασκηνώσεις, αθλητικοί σύλλογοι, ιδρύματα παιδικής φιλοξενίας επίσης είναι χώροι, που έλκουν παιδόφιλους και όπου έχουν παρατηρηθεί περιστατικά παιδικής κακοποίησης, για αυτό και θα πρέπει να λειτουργούν ανεξάρτητες αρχές εποπτείας τους, καθώς και πολύ αυστηρές προδιαγραφές κι έλεγχος στη στελέχωσή τους.

 «Η κακοποίηση του παιδιού στο σχολείο και την οικογένεια», Πρεκατέ Βικτωρία, Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ, 2008

Πίστη, φόβος και δοτικότητα

Το παρόν άρθρο απευθύνεται σε όσους πιστεύουν στο Θεό ή είναι ανοιχτοί να ακούσουν για θέματα πίστης και πώς η πίστη μπορεί να βοηθήσει στις δυσκολίες της ζωής. Το άρθρο δεν στοχεύει να πείσει ή να «προσηλυτίσει» κανέναν, ούτε να μπει σε επιχειρηματολογία για το αν υπάρχει Θεός ή όχι, καθώς αυτό είναι εντελώς προσωπική απόφαση και βίωμα του καθενός. Για όσους δεν πιστεύουν, υπάρχουν βεβαίως οι μέθοδοι της ψυχολογικής στήριξης, που μπορούν να βοηθήσουν το άτομο. Κατά τη γνώμη μου όμως, αυτές οι μέθοδοι μπορούν να βοηθήσουν μέχρι κάποιο σημείο. Από κάποιο σημείο και μετά, πολλοί άνθρωποι αναγνωρίζουν την ανάγκη να βρουν την ταπεινότητα να αναζητήσουν βοήθεια από κάποια ανώτερη πηγή- όλα τα υπόλοιπα μπορεί να μην αρκούν. Διαπιστώνω πολλές φορές την θυμωμένη, σχεδόν απαξιωτική, στάση μέρους της «επιστημονικής» κοινότητας σχετικά με οτιδήποτε αναφέρεται στο Θεό (ειδικά στη χώρα μας, ενώ στο εξωτερικό ο όρος «spiritual psychotherapy» είναι δόκιμος και αντιπροσωπεύει μια εξίσου αποδεκτή σχολή ψυχοθεραπείας).  Η ανθρώπινη επιστήμη έχει το δικό της αντικείμενο και η πίστη έχει το δικό της, και είναι διαφορετικά…

Η πίστη είναι το αντίδοτο στην τρομολαγνεία των ημερών μας.
Η τρομοκρατία των εντυπώσεων από τα ΜΜΕ αποδυναμώνει. Δεν μιλώ για άρνηση της πραγματικότητας, ούτε για ωραιοποίηση ή ελαχιστοποίηση. Συχνά η θετική σκέψη και η αισιοδοξία παρερμηνεύονται ως παθητικότητα για να αφήσουμε κάποιους να μας εκμεταλλεύονται. Δεν ισχύει αυτό. Η θετική σκέψη και η αισιοδοξία είναι που μας δίνουν τη δύναμη για να αντιμετωπίσουμε τις αδικίες. Τα τρομοσενάρια για το μέλλον ΔΕΝ μας ενδυναμώνουν, μας παραλύουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα γνωστού που μου ανέφερε πρόσφατα για τεράστιες μειώσεις μισθών σε ήδη χαμηλούς μισθούς σε κάποιον οργανισμό. Στην ερώτηση « δεν διαμαρτύρονται;», η απάντηση ήταν «είναι τρομοκρατημένοι, λένε κι ευχαριστώ που έχουν δουλειά»… Αυτό είναι το αποτέλεσμα της τρομολαγνείας. Η πίστη μας ενδυναμώνει. Είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να αντιμετωπισθεί η τρομολαγνεία.

Η τρομοκρατία είναι μέρος μηχανισμών πίεσης αυτή τη στιγμή για την όξυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, για την επιδείνωση της κοινωνικής αδικίας, ώστε να γίνονται  οι φτωχοί ακόμη πιο φτωχοί και πιο τρομοκρατημένοι. Πώς αντιμετωπίζουμε αυτήν την σχεδιασμένη τρομο-πίεση; Όσο οι καιροί δυσκολεύουν και ελάχιστοι από τη γενιά μας είμαστε μαθημένοι στις δυσκολίες (πολύ περισσότερο να βοηθούμε στις δυσκολίες των άλλων), από πού θα αντλήσουμε δύναμη; Από πού θα αντλήσουμε δύναμη για να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις για τις οποίες ακόμη και οι ειδικοί δεν έχουν εμπειρία; Από πού θα αντλήσουμε δύναμη, γαλήνη, παρηγοριά, σοφία και κουράγιο; Ας μην θεοποιούμε τις ανθρώπινες δυνάμεις, καθώς σε μια πραγματικά δύσκολη στιγμή, οι άνθρωποι που βασίζονται μόνο στις ανθρώπινες δυνάμεις, ίσως δεν μπορούν να βρουν εύκολα την βοήθεια που ζητούν.

Το βλέπω αυτό, έστω και μεταφορικά, στον φόβο έλλειψης που παρατηρώ σε πολλούς ανθρώπους γύρω μου, από όλους τους χώρους, ακόμη και συναδέλφους ψυχολόγους. Πολύ συχνά βλέπω τους ανθρώπους να αποζητούν από τους άλλους απεγνωσμένα ενέργεια, κάθε μορφής ενέργεια… Είτε είναι χρήματα, δουλειά, προσοχή, αγάπη, αναγνώριση, παρηγοριά, χρόνο, έγκριση, βοήθεια, οτιδήποτε, βλέπω ειδικά στη χώρα μας, να έχουμε μετατραπεί σε ένα λαό φοβισμένο, που βλέπει το διπλανό του σε σχέση με τι μπορεί κερδίσει από εκείνον. Αν δεν υπολογίζει να κερδίσει κάτι, δεν λέει ούτε γεια…Έτσι, νιώθει ακόμη πιο άδειος, ακόμη πιο πεινασμένος και βέβαια είναι ακόμη πιο απωθητικός προς τους άλλους. Ούτως ή άλλως, οι άλλοι άνθρωποι δεν μπορούν να μας δώσουν παρά ελάχιστα από εκείνα που χρειαζόμαστε. Οι άλλοι άνθρωποι δεν είναι εκεί για να καλύψουν τις ανάγκες μας. Αυτός είναι ένας μύθος, ένα τεφτέρι και υπολογίζουμε «τι δίνω, τι παίρνω»… Βεβαίως ποτέ δεν μπορεί να βγει ο λογαριασμός ίσα, καθώς τα δύο μέρη βρίσκονται σε πόλεμο ποιος θα κερδίσει από τη σχέση περισσότερα για τον εαυτό του. Τώρα που οι δυσκολίες εντείνονται, γίνεται φανερότερο από ποτέ ότι δεν μπορούμε να «αρπάξουμε» από τους άλλους ανθρώπους.

Θεωρώ ότι ίσως αυτός είναι ένας από τους πνευματικούς σκοπούς της κρίσης… Να ανασυσταθεί η σύνδεση τους καθενός από εμάς με την πηγή όλων των καλών, που είναι ο Θεός. Μας προσφέρει, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, άπειρα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα, ακόμη και τον αέρα που αναπνέουμε. Επειδή ακριβώς θεωρούμε τα πάντα δεδομένα κι αυτονόητα, μια μικρή στέρηση, ίσως μας υπενθυμίσει την πραγματική πηγή. Αυτή είναι η πηγή για όλα όσα έχουμε ανάγκη, την αγάπη, την καθοδήγηση, τη σοφία, την προσοχή, την παρηγοριά, αλλά και πιο πρακτικά πράγματα, όπως φαγητό, δουλειά, χρήματα. Αν κάποια από αυτά τα πράγματα έρχονται σε εμάς μέσω άλλων ανθρώπων, οι άλλοι άνθρωποι λειτουργούν ως κανάλια, ως μεσολαβητές, αλλά δεν είναι οι ίδιοι η πηγή…Αν δεν ήταν αυτοί, θα ήταν κάποιοι άλλοι. Όταν βλέπουμε τους ανθρώπους ως πηγή, τότε δημιουργούμε είδωλα. Και τα είδωλα πάντα πέφτουν.

Για αυτό είναι σημαντική η προσευχή. Να ευχαριστούμε για αυτό που έχουμε, να ζητούμε τη γενική ποιότητα εκείνου που επιθυμούμε και να τον τρόπο αφήνουμε στα χέρια του Θεού. Να είμαστε ανοιχτοί να ακούσουμε την καρδιά μας, μέσα από την οποία μας μιλά ο Θεός, για τις σωστές κινήσεις. «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», που μας έλεγε κι ο πάνσοφος Αίσωπος. Δεν θα καθόμαστε άπραγοι, περιμένοντάς τα όλα έτοιμα. Ούτε όμως θα κινούμε τα χέρια δεξιά κι αριστερά, απερίσκεπτα και φρενωδώς, προκαλώντας ζημιές. Μόνο όταν μπορέσουμε να επανασυνδεθούμε με τον Θεό, μέσω της πίστης, της καλής πρόθεσης, της ευγνωμοσύνης, της ταπεινότητας, της εμπιστοσύνης, αλλά με γνώμονα και το καλό των άλλων, μόνο τότε θα μπορέσουμε να νιώσουμε πλήρεις, μόνο τότε η ζωή μας θα ρέει, μόνο τότε θα έχουμε το σθένος να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα, να γίνουμε μέρος της λύσης, βοηθώντας τους άλλους, όχι να είμαστε μέρος τους προβλήματος, ζητώντας, ζητώντας, ζητώντας. Πριν λοιπόν ζητήσουμε κάτι από τους άλλους, έστω και να είναι η ενέργειά τους (προσοχή, χρόνος κλπ), ας σκεφτούμε μήπως μπορούμε αυτό να το ζητήσουμε πρώτα από το Θεό; Μήπως αντί να ζητάμε μόνο για τον εαυτό μας, να προσευχηθούμε και για εκείνους που έχουν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη; Για εκείνους που είναι ακόμη πιο φτωχοί και ακόμη πιο μόνοι;

Στις πραγματικές δοκιμασίες, η πίστη είναι που διακρίνει ποιος θα έχει τα ψυχικά αποθέματα να παραμείνει και να βοηθήσει τους άλλους από εκείνον που θα κάνει το λιγότερο που μπορεί για τους άλλους και θα κατηγορεί μετά τη φτώχεια του για αυτό…

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.com, 6/12/2011

Η ορειβασία και οι άστεγοι

Χρόνια τώρα ασχολούμαι με την ορειβασία, καθώς λατρεύω τα ελληνικά βουνά, αλλά πρόσφατα μου έδωσαν ένα διαφορετικό μήνυμα. Σε μια πρόσφατη εκδρομή, στα 2000μ, έστρωσα τη νύχτα έξω από το καταφύγιο για να δω τα αστέρια. Εξοπλισμένη με τον πιο hi-tech υπνόσακο, θερμο-εσώρουχα, fleece, αντιανεμικά κλπ. δεν μπόρεσα να μείνω πάνω από μισή ώρα, όσο κι αν η θέα ήταν εκπληκτική. Ο καιρός ήταν παγωμένος, γύρω στους -2 βαθμούς, αλλά και ξάστερος, χωρίς αέρα. Παρ’ όλα αυτά, το κρύο ήταν διαπεραστικό. Το κρύο είναι σαν μια απλωμένη μάζα υγρού σιδήρου, κρύου υγρού σιδήρου. Διαποτίζει όλα τα σκεπάσματα, αγκαλιάζει το σώμα, ό,τι κι αν φορά, και μετά στερεοποιείται παίρνοντας τη φόρμα του σώματος. Από εκεί και μετά αρχίζει τη δουλειά του. Ρουφά διαρκώς θερμότητα από το σώμα. Όση κι αν παράγεις, άλλη τόση ρουφά. Ο παγωμένος αέρας συμπληρώνει το έργο, ρουφώντας όλη τη θερμότητα από τα σωθικά, μέσω της αναπνοής. Πρώτα παγώνουν τα άκρα, τόσο που πονούν. Αρχίζεις και τρέμεις και προσπαθείς να τρίψεις τα δάχτυλα των ποδιών μεταξύ τους μπας και ζεσταθούν, αλλά επειδή είναι παγωμένα, απλώς πονάνε ακόμη χειρότερα. Εκεί, το πείραμα σταμάτησε. Μπήκα στο καταφύγιο και πήγα δίπλα στη φωτιά. Ήταν το μόνο που δούλεψε. Μου πήρε πάνω από ώρα να ξεπαγώσω.
Όμως εγώ είχα την επιλογή της φωτιάς…

Αν δεν έκανα ορειβασία, δεν θα μπορούσα να νιώσω πώς μπορεί να νιώθουν οι άστεγοι με το κρύο. Θα έλεγα, ναι ,πράγματι, είναι δύσκολο, αλλά δεν θα μπορούσα να νιώσω πώς είναι να προσπαθείς να παλέψεις, με το κρύο να σε πνίγει από παντού…Δεν παλεύεται… Τώρα πια δεν μπορώ να πάω για ύπνο, στη ζεστασιά του σπιτιού μου, χωρίς να σκέφτομαι, πώς θα βγάλει τη σημερινή νύχτα εκείνος που θα κοιμηθεί στη θερμοκρασία που έχει το μπαλκόνι έξω. Τώρα ξέρω πώς θα ήταν να κοιμάται κανείς το Δεκέμβρη στο μπαλκόνι…Δεν παλεύεται… Πώς περνούν εκείνοι κάθε νύχτα έξω;… Το να προσπαθείς να κοιμηθείς με το κρύο, είναι μαρτύριο. Πώς μπορεί να είναι να πεθαίνεις από το κρύο; Δεν ξέρω, δεν μπορώ να φανταστώ…

Πέρσι το χειμώνα πέθαναν τρεις άστεγοι από το κρύο στην Αθήνα, μια παγωμένη νύχτα του Φλεβάρη…. Φέτος είναι πολύ περισσότεροι στους δρόμους. Πόσοι άστεγοι μπορεί να παλεύουν κάθε νύχτα ανά τον κόσμο, σε μεγάλες χώρες, όπως ΗΠΑ και Ρωσία ή και σε μικρότερες, φτωχές, πλούσιες, δεν έχει σημασία, πόσοι μπορεί να παλεύουν το καθημερινό μαρτύριο του να προστατευτούν από το σιδερένιο καλούπι γύρω από το σώμα, που ανελέητα ρουφά θερμότητα;

Δεν ξέρω, αλλά ας ξαναγυρίσουμε στην Αθήνα. Πολλοί περνούν το μαρτύριο αυτό καθημερινά, ενώ υπάρχουν πάμπολλοι χώροι, που ανήκουν είτε στο δήμο είτε στο κράτος, κάποιοι λειτουργούν ως γραφεία, άλλοι εγκαταλελειμμένοι, οι οποίοι κλειδώνουν καλά καλά τη νύχτα, κρατώντας τους άστεγους έξω. Υπάρχουν πάμπολλοι ιδιωτικοί χώροι, δωμάτια, διαμερίσματα, ακόμη και διάδρομοι, θερμαινόμενοι. Κοιτώντας το λίγο από μακριά, αναρωτιέμαι…Πώς θα εξηγήσουμε μετά από χρόνια, μετά από αιώνες, στους απογόνους μας, σε κάποιο μελλοντικό πολιτισμό, στο Θεό... ότι υπήρχαν, κάποτε, στις πόλεις των ανθρώπων, χιλιάδες αχρησιμοποίητα τετραγωνικά κτισμένου ζεστού χώρου...κι ότι οι άνθρωποι τα κλείδωναν, ενώ χιλιάδες άλλοι άνθρωποι- άστεγοι- τουρτουρίζαν και πέθαιναν από το κρύο; Πώς θα εξηγήσουμε αυτό το παράδοξο; Υπάρχει κάτι θεμελιωδώς λάθος, κάτι τραγικά λάθος σε όλο αυτό…

Ναι, ίσως δεν έπαιρνε κάποιος εύκολα έναν άστεγο μέσα στο δωμάτιό του. Στην είσοδο της πολυκατοικίας του όμως; Οι διάδρομοι των πολυκατοικιών, ακόμη και των γραφείων είναι ζεστοί…Κι αυτό που έχει ανάγκη ο άστεγος, ακόμη πιο πολύ κι από το κρεβάτι, είναι η ζεστασιά… Θα μπορούσαν διάδρομοι που δεν χρησιμοποιούνται, με μια κοινόχρηστη τουαλέτα σε ένα κτίριο γραφείων, να παραχωρούνται στους άστεγους τουλάχιστον το βράδυ, κι ας ερχόταν το πρωί μια καθαρίστρια, το κόστος θα ήταν ελάχιστο. Ναι, το ιδανικό θα ήταν να έχουν κανονικά δωμάτια, αυτό δικαιούνται…Όμως με τη δικαιολογία έλλειψης πόρων για δωμάτια, τελικά δεν κάνουμε το απολύτως τίποτα - αφήνοντας ως μόνη επιλογή το δρόμο. Αυτό δεν είναι έλλειψη πόρων, αυτό είναι έλλειψη στοιχειώδους ανθρωπιάς. Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ για την αδράνεια απέναντι στους άστεγους είναι ότι πρέπει, έστω και για μία φορά, να δοκιμάσουμε όλοι ορειβασία… Μόνο τότε θα καταλάβουμε…

Πρεκατέ Βικτωρία, 1/12/2011, www.brightplanet.blogspot.com


Αν θέλετε να βοηθήσετε τους άστεγους και άπορους, δείτε τις ακόλουθες πηγές:

Οδηγός επιβίωσης αστέγων της «Κλίμακας» http://www.klimaka.org.gr/newsite/downloads/astegoi_odigos_epiviosis.pdf

Συσίτα της Εκκλησίας της Ελλάδος http://www.ecclesia.gr/greek/koinonia/fagito.html

Καταφύγιο Αγάπης και Συμπαράστασης, Αθήνα τηλ. 201-5012608

Πρόγραμμα Άρτος Επιούσιος. Εθελοντές σε κάθε γειτονιά συλλέγουν και διανέμουν προϊόντα από βιολογικές αγορές και ψωμί για ιδρύματα και άπορες οικογένειες στην γειτονιά τους. Αν έχετε ομάδα 5-6 εθελοντών κι ενδιαφέρεστε να ξεκινήσετε το πρόγραμμα στην περιοχή σας, τηλεφωνήστε στο 210-9948456

Το ακόλουθο απόσπασμα είναια πό την εφημερίδα Έθνος και δίνει πληροφορίες για βοήθεια στους άστεγους στην Αθήνα

"Το Κέντρο Υποδοχής του δήμου (ΚΥΑΔΑ) το οποίο είναι σε επιφυλακή επί 24ώρου βάσεως, οργανώνει τις δράσεις ανάλογα με τις αναφορές. Ομάδες εργαζομένων και εθελοντών πηγαίνουν στα σημεία που έχουν εντοπιστεί άστεγοι, με τρόφιμα και ρούχα, ενώ όπου χρειαστεί τους μεταφέρουν στους κλειστούς χώρους φιλοξενίας, οι οποίοι είναι:
• Πολιτιστικός Χώρος 4ης Δημοτικής Κοινότητας, Λένορμαν και Αλεξανδρείας.
• Λέσχη Φιλίας Αγίου Μελετίου και Ξεναγόρα 6.
• Λέσχη Φιλίας Κίου 5, Κυψέλη.
• Κλειστό Γυμναστήριο Ρουφ, Πειραιώς και Εχελιδών 69.
Επίσης, οι πολίτες μπορούν να επικοινωνούν με το τηλεφωνικό κέντρο του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων στους αριθμούς: 210 5246515 και 210 5239465. Επίσης, καθ' όλη τη διάρκεια του 24ώρου στον τετραψήφιο τηλεφωνικό αριθμό 1960."
Πηγή:
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63609755

Οκτάποδο (Χταπόδι): Το πιο ευφυές ασπόνδυλο

Καθώς περπατούσα στην παραλία τις προάλλες, είδα ψαράδες με ενθουσιασμό να περικυκλώνουν κάτι. Η λεία τους, ένα χταπόδι, πάνω από τρία κιλά, όπως έλεγαν… Το χταπόδι ήταν ακόμη ζωντανό, ξετυλίγοντας τα πόδια του. Τότε όμως άρχισε και η φρίκη, όπου προσπαθούσε ο ψαράς, άτσαλα και ανεπίδεκτα να το σκοτώσει, τραβώντας το δέρμα από το κεφάλι και προσπαθώντας να το αναποδογυρίσει, όπως κάνεις με ένα σκούφο το ‘μέσα’, ‘έξω’. Το μαρτύριο κρατούσε, ενώ το πλάσμα ήταν ζωντανό και κουνούσε τα πόδια και ήθελα να πω στον ψαρά «Επιτέλους σκότωσέ το, μην το βασανίζεις». Όμως δεν μπορούσα να αρθρώσω τις λέξεις «σκότωσέ το». Είτε έτσι είτε αλλιώς, γρήγορος ή αργός θάνατος, το όλο πράγμα μου φάνηκε τελείως λάθος. Το σωστό μέρος για το χταπόδι είναι η θάλασσα. Μετά, αφού το κεφάλι κακοποιήθηκε με πολλαπλούς αδέξιους τρόπους, ο ψαράς έκανε τη γνωστή κίνηση, όπου έπιασε το χταπόδι από το κεφάλι και άρχισε να χτυπά με δύναμη τα πόδια (τα οποία ΑΚΟΜΗ κουνιόνταν) στο τσιμέντο. Για να «μαλακώσει» υποτίθεται, το κρέας του… Έφυγα με εμφανή φρίκη ζωγραφισμένη στο πρόσωπό μου. Εδώ και κάποια χρόνια, τρώω ψάρια ή θαλασσινά πολύ σπάνια, επειδή η Μεσόγειος έχει υπεραλιευτεί και, επίσης, δεν είναι σωστό να παίρνουμε ψάρια από θάλασσες, όπως π.χ. της Σενεγάλης, για να χορτάσουμε κι άλλο, οι ήδη χορτασμένοι Ευρωπαίοι, κλέβοντας τη λεία των πεινασμένων Αφρικανών ψαράδων. Ύστερα, όμως από αυτήν την εμπειρία, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να ξαναφάω, ποτέ μα ποτέ, χταπόδι!

Στο δρόμο πίσω, σκεφτόμουν την ταινία «Αβατάρ». Έδειχνε πως ο εξωγήινος πολιτισμός (που συμβολίζει τους ιθαγενείς στην Αμερική) , ήταν πάντα πολύ προσεκτικοί να σκοτώνουν όσο πιο γρήγορα και ανώδυνα γίνεται το θήραμά τους, ευχαριστώντας το, που δίνει τη ζωή του για να τραφούν. Και τα δύο αυτά στοιχεία έλειπαν, και από τους ψαράδες και από τους κυνηγούς που έχω δει κατά καιρούς. Δεν τους ενδιαφέρει αν θα υποφέρει το θήραμα, αλλά δε λένε ούτε κι ένα ευχαριστώ. Φίλε, το πλάσμα δίνει το ζωή του για να έχεις εσύ μεσημεριανό. Πες ένα ευχαριστώ τουλάχιστον! Το μόνο που ακούω είναι να συγχαίρουν ο ένας τον άλλον για το πόσο καλή ψαριά έπιασαν. Μέχρι πότε θα συνεχίσει αυτή η υπεροψία και βαρβαρότητα από τον άνθρωπο; Τι θα χρειαστεί για να προσεγγίσουμε επιτέλους τη φύση με λίγο σεβασμό και λίγη ταπεινότητα; Θα χρειαστεί να πεινάσουμε; θα χρειαστεί να γίνουμε εμείς θηράματα άλλων μεγαλύτερων ζώων για να νιώσουμε λιγάκι πώς είναι; Θα μαζευόμασταν αλήθεια τότε;

Στη συνέχεια, έκανα λίγη έρευνα, κυρίως στη Wikipedia, σχετικά με το χταπόδι. Το χταπόδι δεν είναι τυχαίο ζώο. Έχει οκτώ πόδια και το 8 είναι το σύμβολο του απείρου γυρισμένο κατά 90 μοίρες… Το χταπόδι απεικονίζεται σε πολλά αρχαιοελληνικά αγγεία, ενώ στη Χαβάη ένας μύθος λέει ότι το χταπόδι ήταν έποικος από κάποιο άλλο Σύμπαν, πολύ πριν δημιουργηθεί το δικό μας. Σίγουρα το χταπόδι είναι εδώ, πολύ πιο πριν δημιουργηθεί ο άνθρωπος... Μόνο και μόνο για αυτό, θα άξιζε περισσότερο σεβασμό από ό,τι δείχνουμε. Κατά κάποια έννοια, η έλευση του ανθρώπου ση Γη, θυμίζει «ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήμερα».

Αν παρατηρήσει κανείς την υπνωτική κίνηση των ποδιών του την ώρα που περπατά στο βυθό, είναι σαν να ξετυλίγεται η φούστα της μπαλαρίνας. Έχει τέτοια χάρη που είναι πραγματικά μαγευτικό. Αξίζει τον κόπο να ψάξει κανείς στο Διαδίκτυο βίντεο σχετικά με τα χταπόδια και να παρατηρήσει τη μαγεία του χορού τους. Αυτό και μόνο θα έπρεπε να μας συνετίσει λίγο, να μας ευαισθητοποιήσει ότι ‘ε, υπάρχει κάτι άλλο εδώ, κάτι θαυμαστό, κάτι ασυνήθιστο…το πλάσμα αυτό μπορεί να μην είναι μόνο το κρέας που βλέπουμε’… Αλλά τίποτα… Το μόνο που βλέπουμε είναι το κρέας…Το μόνο που σκεφτόμαστε είναι το στομάχι μας (και να σκεφτεί κανείς πως δεν είμαστε καν πεινασμένοι). Αυτή η τυφλότητά μας όμως, αν συνεχιστεί, είναι που θα μας στερήσει τα πάντα. Αν μη τι άλλο, τον αυτοσεβασμό μας.

Εκτός από την εξαιρετικά μαγευτική κίνηση, που κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να μιμηθεί, στο χταπόδι υπάρχουν και άλλα αξιοσημείωτα. Το χταπόδι είναι αποδεδειγμένα το πιο ευφυές ασπόνδυλο. Μπορεί να ξεβιδώνει καπάκια από μπουκάλια, μπορεί να μιμείται άλλα ζώα, μπορεί να επανασυνδέει σωστά τα σπασμένα κομμάτια μιας καρύδας. Μπορεί να κάνει, να νιώθει και να βλέπει πολύ περισσότερα από όσο εμείς γνωρίζουμε, για αυτό θα πρέπει να είμαστε λιγότερο βιαστικοί πριν το χαρακτηρίσουμε ως απλά ένα ζώο που ‘δεν καταλαβαίνει’. Πώς θα μας φαινόταν αλήθεια αν κάποια στιγμή η επιστήμη ανακάλυπτε ότι το χταπόδι καταλαβαίνει, γνωρίζει και νιώθει πολλά περισσότερα από τον άνθρωπο; Κι ότι εμείς το μόνο που κάναμε ήταν να το χτυπάμε στο δάπεδο; Τι εξηγήσεις θα δίναμε τότε;

Το χταπόδι επίσης έχει ιδιοφυείς μηχανισμούς για να αποφεύγει τους εχθρούς του. Αντί να αντεπιτίθεται, τους πετά μελάνι, για να θολώσει τα νερά και να ξεφύγει. Μπορεί και καμουφλάρεται, παίρνοντας το χρώμα του βράχου. Καθώς δεν έχει κόκκαλα, μπορεί και μικραίνει σε μέγεθος και διεισδύει μέσα από πολύ μικρές σχισμές. Το χταπόδι αμύνεται χωρίς να επιτίθεται. Ίσως θα είχαμε κάποια πράγματα να μάθουμε από το χταπόδι σε αυτόν τον τομέα! Ακόμη και στην καθημερινή μας ζωή, συχνά αμυνόμαστε με την αντεπίθεση, είτε αυτή σημαίνει να φωνάξουμε, να βρίσουμε, να εκδικηθούμε, ή να δημιουργήσουν πόλεμο τα έθνη μεταξύ μας.

Το χταπόδι με τις βεντούζες του, μπορεί και προσκολλάται στα βράχια, χωρίς να πληγώνει ή να επηρεάζει με κανένα τρόπο την επιφάνεια της γης. Αλήθεια, εμείς θα μπορούσαμε να εφεύρουμε κάτι αντίστοιχο; Οποιοδήποτε κατασκεύασμα του ανθρώπου, αγκυρώνεται στη γη, πληγώνοντάς την. Θα πρέπει είτε να την σκάψει, είτε να την αλλάξει με κάποιο τρόπο, αφήνοντας μόνιμα το στίγμα του επάνω της. Δεν έχουμε την ευφυία του χταποδιού που χρησιμοποιεί τη διαφορά πίεσης για να προσκολληθεί σταθερά και χωρίς ζημιά.

Το χταπόδι έχει τρεις καρδιές. Εμείς έχουμε μόνο μία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι αισθάνεται το χταπόδι, αλλά και μόνο ο αριθμός των τριών καρδιών, θα έπρεπε να μας κάνει να σωπάσουμε και να αναλογιστούμε…

Και τα αρσενικά και τα θηλυκά χταπόδια πεθαίνουν σύντομα μετά την αναπαραγωγή. Προτίθενται να αυτοθυσιαστούν, ώστε να δώσουν ζωή στην επόμενη γενιά. Η μητέρα προσέχει τα αυγά της για ένα μήνα, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν μπορεί να κυνηγήσει. Καμιά φορά μπορεί να φάει και τα ίδια της τα πόδια από την πείνα. Όταν τελειώσει η φύλαξη, είναι πολύ αδύναμη για να υπερασπιστεί τον εαυτό της και συνήθως πέφτει θύμα θηρευτών. Πόσες ανθρώπινες μαμάδες θα προχωρούσαν να κάνουν παιδί, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα πεθάνουν ένα μήνα μετά τη γέννησή του;

Το νευρικό σύστημα στα πόδια του χταποδιού έχει μεγάλη αυτονομία και αυτό εξηγεί γιατί τα πόδια του χταποδιού κουνιόνταν ακόμη και αφού το κεφάλι είχε κατατμηθεί. Παρά την αυτονομία, υπάρχει εξαίρετος συντονισμός και αυτό φαίνεται με το αποτέλεσμα της εκπληκτικής κίνησης, είτε περπατά, είτε τρέχει, είτε κολυμπά. Επίσης, στα πόδια του το χταπόδι έχει χημειο-υποδοχείς, ώστε «να γεύεται αυτό που αγγίζει» (λαμβάνοντας τη χημική ουσία της επιφάνειας). Μπορούμε να φανταστούμε λοιπόν, με το εξαιρετικά περίπλοκο, αυτόνομο και ευαίσθητο νευρικό σύστημα στα πόδια του, πώς μπορεί να νιώθει ένα χταπόδι, του οποίου τα πόδια ακόμη κουνιούνται, όταν τα χτυπάμε με δύναμη στο έδαφος; Σίγουρα δεν είναι μια εμπειρία που θα θέλαμε εμείς να ζήσουμε…

Αυτά, για ένα ζώο εξαιρετικό και ιδιαίτερο, αλλά πολύ παραγνωρισμένο.
Όλο και πιο συχνά, θα μας υπενθυμίζεται ότι τα ζώα δεν είναι απλώς ζώα. Η φύση δεν είναι απλώς φύση. Όλο και πιο συχνά, θα μας έρχονται υπενθυμίσεις να χειριζόμαστε τη φύση και τα πλάσματά της με το σεβασμό που τους αξίζει. Θα βγούμε από την πρώτη θέση του λεωφορείου που λέγεται ‘Γη’. Τελευταία, προσπαθήσαμε να καταλάβουμε ακόμη και τη θέση του οδηγού, κατευθύνοντας το λεωφορείο προς το γκρεμό. Διαφωνώ ότι τα ζώα φτιάχτηκαν στη Γη για να εξυπηρετούν τον ανώτερο άνθρωπο. Όχι. Τα ζώα φτιάχτηκαν στη Γη όπως φτιαχτήκαμε κι εμείς. Για να ζήσουν. Ευτυχώς για εμάς, και όλους του επιβαίνοντες, θα βγούμε από την πρώτη θέση του λεωφορείου. Θα είμαστε ένας ίσος επιβάτης με όλους τους άλλους. Θα σταματήσουμε να κάνουμε τον αφέντη, αλλά θα είμαστε ένας όπως όλοι οι άλλοι, σε αρμονία με όλους. Θα είμαστε έτσι πολύ πιο ευτυχισμένοι.

Πρεκατέ Βικτωρία,www.brightplanet.blogspot.com, 24/11/11

Υ.Γ.Σε μια μεταγενέστερη επιβεβαίωση των όσων γράφηκαν εδώ (http://www.efsyn.gr/arthro/diavastike-dna-toy-panexypnoy-htapodioy) οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν τo DNA του χταποδιού, το οποίο υπάρχει για πάνω από 400 εκ. χρόνια στη Γη, έχει 10,000 περισσότερα γονίδα από τον άνθρωπο, υψηλή νοημοσύνη (ώστε να απαγορεύεται η χρήση του ως πειραματόζωο) και πολλούς νευρώνες στα πλοκάμια του, τα οποία αναγεννώνται όταν κοπούν. Σκεφτείτε τι πόνο μπορεί να νιώθει ένα χταπόδι όταν το χτυπούν ζωντανό με τόσους νευρώνες στα πλοκάμια του! Εγώ προσωπικά δεν ξανατρώω χταπόδι!

Διαμαρτυρία για τα άθλια θεάματα της τηλεόρασης

Η έλλειψη ποιότητας κάποιων προγραμμάτων που παρέχει η ελληνική τηλεόραση έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό κάθε όριο. Έχουμε εδώ και καιρό επισημάνει το καταστρεπτικό αποτέλεσμα στην αύξηση το σχολικού εκφοβισμού, που έχουν τα διάφορα talent show, reality show, οι διάφοροι διαγωνισμοί, στους οποίους ο κοινός ψυχολογικός παρονομαστής είναι πώς, οι παρουσιαστές μαζί με το ακροατήριο, θα περάσουν μια ή δύο ώρες, εξευτελίζοντας όσο μπορούν περισσότερο τους υποψηφίους. Ο διαγωνισμός δεν γίνεται μεταξύ των υποψηφίων. Ο διαγωνισμός γίνεται μεταξύ των παρουσιαστών, ποιος θα πει το πιο δηκτικό και δηλητηριώδες σχόλιο. Και το ακροατήριο πείθει τον εαυτό του ότι πρέπει να γελάσει, θεωρώντας δεδομένο ότι είμαστε όλοι τόσο φτωχοί σε ευφυία, ώστε να μην μπορούμε να παράγουμε χιούμορ, χωρίς να ταπεινώνουμε κάποιον. Το γεγονός ότι οι υποψήφιοι πηγαίνουν με τη θέληση τους δεν μας αφορά. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε και το θέμα είναι τι προβάλλουμε και τι διδάσκουμε στα παιδιά μας. Δυστυχώς, κάθε «έξυπνη» ατάκα που παρουσιάζεται στα διάφορα ‘έξυπνα’ show, την επόμενη μέρα τα παιδιά την έχουν πάρει και την έχουν γράψει στον πίνακα με το όνομα ενός συμμαθητή τους από κάτω. Μετά απορούμε για την αύξηση της ενδοσχολικής βίας. Τα παιδιά είναι πολύ καλοί μαθητές. Μαθαίνουν αυτό ακριβώς που τους διδάσκουμε. 
Και σαν να μην έφταναν οι εγχώριοι είρωνες, έχουμε εδώ και λίγο καιρό, την κατεξοχήν διδασκαλία του σχολικού εκφοβισμού (bullying) μέσω της ξένης σειράς Hell’s Kitchen, που προβάλλει το Μακεδονία TV κάθε Σάββατο, με τον άγγλο Gordon Ramsay να προσβάλλει με απερίγραπτο τρόπο κάθε φορά τους προσκεκλημένους. Το βρισίδι πάει σύννεφο, ενώ φιλοσοφία και στόχος της εκπομπής είναι λεπτομερείς, μακρόχρονες κι αγωνιώδεις τελετές ταπείνωσης των υποψηφίων από τον “master”. Οι οποίες περιλαμβάνουν συνεχείς προσβολές, όπως να τους πετάει το φαγητό στα μούτρα, να φτύνει το φαγητό, να τους βρίζει χυδαιότατα κλπ. Όλα αυτά, τα παιδιά τα αναπαράγουν στη συμπεριφορά μεταξύ τους σαν καρμπόν, καταλύοντας τις προσπάθειες των εκπαιδευτικών να διδάξουν αξίες, όπως σεβασμός, αισθητική, διακριτικότητα, ευγένεια κλπ. Οι δημιουργοί της απαράδεκτης σειράς τη θεωρούν «διασκέδαση», αλλά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τα ελληνικά κανάλια θα πρέπει να ξοδεύουν χρήματα για να εισάγουν την κάθε αθλιότητα που παράγεται στο εξωτερικό.

Τι να πει επίσης κανείς σχετικά με τα απαράδεκτα κανάλια που προβάλλουν ελεύθερα πορνογραφικό υλικό (μαζί με 'ροζ' τηλεφωνικούς αριθμούς) σε κάποιες συχνότητες και στο οποίο μπορεί να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε - δυστυχώς παιδιά και έφηβοι στις ώρες που ξεφεύγουν από την εποπτεία των γονιών (όταν και αν υπάρχει αυτή). Η χωρίς κανέναν περιορισμό προβολή αυτής της πορνογραφίας, πέρα από το ότι είναι τελείως υποτιμητική για τις γυναίκες, δεν προωθεί με κανέναν τρόπο τη σεξουαλική υγεία στον πληθυσμό και περνά εντελώς διαστρεβλωμένα μηνύματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα στα παιδιά, για τα οποία εξάλλου το υλικό αυτό είναι εντελώς ακατάλληλο και η θέασή του τραυματική. Αν θέλουν κάποιοι ενήλικες να βρουν πορνογραφικό υλικό, ας πάνε στα σχετικά καταστήματα να το βρουν για τον ιδιωτικό τους χώρο και χρόνο. Σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν επιτρέπεται τέτοια παροχή πορνογραφίας. Από ό,τι είδα στην ιστοσελίδα του Εθνικού Συμβουλίου Rαδιοτηλεόρασης (www.esr.gr)τα κανάλια αυτά δεν έχουν άδεια λειτουργίας (δεν έχουν ούτε όνομα εξάλλου....). Πώς τους επιτρέπεται να συνεχίζουν να εκπέμπουν; Εδώ φαίνεται και η απόλυτη δυσλειτουργία και υποκρισία της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα σεξουαλικότητας. Από τη μια, σοκάρει να διδαχθεί η σεξουαλική αγωγή στα σχολεία, με τρόπο υγιή, επιστημονικό, που θα μπορέσει να βοηθήσει τα παιδιά να αυτό-προστατευτούν από μελλοντικούς κινδύνους, από την άλλη επιτρέπουμε την ελεύθερη διακίνηση προσβλητικού πορνογραφικού υλικού στον ηλεκτρομαγνητικό αλλά και έντυπο χώρο, ελληνική πρωτοτυπία, που δεν συμβαίνει σε καμία χώρα, που θέλει να λέγεται πολιτισμένη.

Το αντ-επιχείρημα «Ας φροντίσουν οι γονείς να μη βλέπουν τα παιδιά τους αυτά τα θεάματα» είναι άκυρο. Πρωταρχική ευθύνη έχει το κράτος για την ποιότητα των θεαμάτων που παρέχονται για κοινή τηλεθέαση. Σε πολλά σπίτια, γονείς μπορεί να μην υπάρχουν. Μπορεί να απουσιάζουν ώρες ατελείωτες λόγω δουλειάς, μπορεί να είναι υπερβολικά εξαντλημένοι για να ασχοληθούν ή, δυστυχώς, σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, να παρακολουθούν ΟΙ ΙΔΙΟΙ αυτά τα θεάματα, μπροστά στα παιδιά τους, αδιαφορώντας για την παρουσία των παιδιών. Τι μηνύματα μπορεί να παίρνει ένα παιδί όταν βλέπει, ότι αυτό το θέαμα το παρέχει ελεύθερα η τηλεόραση με την ανοχή του κράτους; Αυτό τα αίσχη πρέπει να σταματήσουν.


Υ.Γ. Αυτή η επιστολή διαμαρτυρίας έχει σταλεί στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (www.esr.gr, στήλη "Επικοινωνία). Στείλτε κι εσείς τη διαμαρτυρία σας!

Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος Εκπαιδευτικός Συγγραφέας

Ασκήσεις ενίσχυσης αυτο-εκτίμησης

Οι ασκήσεις αυτές είναι μέρος ενός μεγαλύτερου βιωματικού προγράμματος αυτοεκτίμησης για ενήλικες και εφήβους. Η αυτοεκτίμηση για να χτιστεί θέλει δουλειά, όχι απλά ωραίες ιδέες. Η δουλειά είναι οι ασκήσεις, που γίνονται σε καθημερινή βάση, ακόμη κι αν μετά από κάποιο διάστημα τις κάνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Είναι όμως μια ευχάριστη δουλειά.


1) Μιλάμε θετικά για τον εαυτό μας. Όλοι έχουμε άπειρα καλά πράγματα μέσα μας. Είτε δεν τα βλέπουμε είτε δεν έχουν βγει στην επιφάνεια. Τα λάθη δεν μειώνουν ούτε εξαφανίζουν τα καλά πράματα που έχουμε. Γράψτε τώρα 5 θετικά πράγματα στο χαρακτήρα σας ή βρείτε 5 θετικά πράγματα που κάνατε μέσα στην ημέρα, όσο μικρά κι αν είναι. Κάντε το συνήθεια κάθε μέρα, 5 μπράβο για την ημέρα.

2) Έχουμε δικαίωμα στα όνειρα μας. Οραματιζόμαστε, βλέπουμε το όνειρο σαν πραγματικότητα και βρίσκουμε πιθανές διεξόδους πραγματοποίησης. Τα μικρά βήματα ανοίγουν το δρόμο για την πραγματοποίηση των μεγάλων ονείρων. Γράφουμε 5 όνειρά-επιθυμίες μας. Από κάτω γράφουμε πιθανούς τρόπους, μικρά βήματα που μπορούμε να κάνουμε για να πραγματοποιηθούν. Συμπληρώνουμε με μία θετική δήλωση για το όνειρό μας κι ότι το αξίζουμε. Μπορούμε επίσης για κάθε όνειρο , να φτιάξουμε ένα κολλάζ ή ζωγραφιά που να κάνει το όνειρο πιο ζωντανό.

3) Διαχείριση συναισθήματος. Το συναίσθημα είναι ενέργεια που χρειάζεται: α) αναγνώριση (π.χ. τώρα νιώθω ανησυχία, στρες, μοναξιά, θυμό κλπ. β) να το αποδεχτούμε (είναι ΟΚ που νιώθω ανησυχία, στρες, μοναξιά, θυμό κλπ. δεν είναι αποτυχία ούτε ντροπή , γιατί πολλές φορές νιώθουμε άσχημα και μετά νιώθουμε ακόμη πιο άσχημα που νιώθουμε άσχημα) γ) να το εκφράσουμε με κατάλληλο τρόπο (είτε γράφοντας ημερολόγιο, είτε μιλώντας με κάποιον που εμπιστευόμαστε, είτε το θυμό με αθλητισμό για εκτόνωση). 3 φορές την ημέρα σταματώ και ρωτώ τον εαυτό μου πώς νιώθω. Μετά διαχειρίζομαι το συναίσθημά μου κατάλληλα.

4) Η δοτικότητα μας κάνει να νιώθουμε πλούσιοι και νιώθουμε καλά γιατί νιώθουμε άνθρωποι. Μας κάνει να νιώθουμε πλούσιοι και δυνατοί. Η τσιγγουνιά μας κάνει να νιώθουμε φτωχότεροι κι αδύναμοι. Γράψτε 5 τρόπους με τους οποίους μπορείτε να δώσετε στους γύρω σας και στον κόσμο σήμερα, έστω και αν είναι μέσα από μια καλή ευχή.

5) Ποιος ορίζει την αποτυχία και με ποια κριτήρια; Υπάρχουν λανθασμένες επιλογές, αλλά ακόμη και από αυτές μαθαίνουμε, άρα έχουν εκπληρώσει το σκοπό τους. Ο προορισμός είναι το ίδιο το ταξίδι για την Ιθάκη. Κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε και αυτό είναι αρκετά καλό. Εδώ είμαστε για να μάθουμε όχι για να αποδείξουμε κάτι. Η ζωή δεν είναι για να είναι τέλεια, χωρίς δυσκολίες, λάθη κλπ. Μέσα από τα λάθη μαθαίνουμε. Αυτός που δεν κάνει λάθη είναι αυτός που δεν κάνει τίποτα. Γράψτε 3 «λάθη» του παρελθόντος και γράψτε δίπλα τα οφέλη και τα μαθήματα από αυτά τα «λάθη».

6) Εμπιστοσύνη στη διαίσθησή μας, στη δική μας κρίση, στο δικό μας ένστικτο. Κανείς, όσο ειδικός ή αναγνωρισμένος και αν είναι, δεν γνωρίζει την απόλυτη αλήθεια. Θα πρέπει να έχουμε αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, ώστε να αναπτύξουμε τη διαίσθηση μας, η οποία είναι ο σύντομος δρόμος για τη δική μας αλήθεια. Γράψτε τρία ερωτήματα για τη ζωή σας τώρα. Κλείστε τα μάτια, και ρωτήστε το ένστικτό. Αν το ένστικτο ήξερε την αληθινή απάντηση σε αυτήν ερώτηση ποια θα ήταν.

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot. 14/11/11

Κρίση (11ο):Αυτο-εκτίμηση ως έθνος (B')

Παρατηρώντας πόσο συχνά έχει μπει η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός, στο στόχαστρο τελευταία, από τα ξένα ΜΜΕ, αλλά κυρίως, και πολύ πιο σημαντικά από εμάς τους ίδιους, θεωρώ ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να στηρίξουμε την αυτο-εκτίμηση του λαού μας, την πίστη στο έθνος μας όσο περισσότερο γίνεται. Η ανελέητη κριτική δεν προσφέρει τίποτα σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή μετάβασης. Απλά μας αποδυναμώνει εντελώς και δημιουργεί, αναπαράγει, αυτά τα οποία αναθεματίζουμε. Όταν επαναλαμβάνουμε εκφράσεις, όπως ‘καταστροφή’, ‘εξευτελισμός’, ‘ταπείνωση’, ‘άχρηστοι’ ξανά και ξανά, αυτά ακριβώς θα δημιουργήσουμε. Είναι απόλυτα επιτακτική ανάγκη, να στηρίξουμε τον εαυτό μας με τη δύναμη του νου μας και τη θετική μας σκέψη. Ας υποθέσουμε ότι ένας φίλος είναι σε δεινή ψυχολογική κατάσταση, γιατί είναι μόλις απολύθηκε, έχασε όλα τα χρήματα και το σπίτι του. Όλοι γύρω του στην γειτονιά τον βρίζουν. Τα παιδιά της γειτονιάς του πετάνε πέτρες. Θα βοηθήσει να βρίζει κι εκείνος τον εαυτό του επίσης; Αν εσωτερικεύσει το μήνυμα: «Είμαι άχρηστος, έχουν δίκιο, δεν αξίζω τίποτα», το μόνο που θα καταφέρει, θα είναι να νιώσει ακόμη χειρότερα, να παραλύσει και να γίνει ακόμη πιο ευάλωτος στον εμπαιγμό ή/και στην εκμετάλλευση.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη χώρα μας. Όπως θα πρέπει ο άνεργος να προστατέψει τον εαυτό του, θα πρέπει κι ο λαός μας να στηρίξει, να παρηγορήσει, να προστατέψει και να ενθαρρύνει τον εαυτό του! Κανείς δεν θα το κάνει αυτό για εμάς. Αυτή τη στιγμή υφιστάμεθα τεράστιες πιέσεις, εσωτερικές κι εξωτερικές, δεν είναι τώρα η ώρα για την ανελέητη αυτοκριτική.

Επαναλαμβάνω ότι η αυτό-εκτίμηση είναι εξαιρετικά σημαντική ΚΑΙ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ της έκβασης των πραγμάτων στο πρακτικό επίπεδο. Δεν ισχύει ότι: «Τι να την κάνουμε την αυτό-εκτίμηση τώρα, αυτά είναι μόνο λόγια. Οι πράξεις και τα λεφτά έχουν σημασία». Δεν ισχύει αυτό. Η αυτό-εκτίμηση προηγείται χρονικά των πράξεων και της υλοποίησης της ευημερίας. Η αυτό-εκτίμηση είναι  απαραίτητη, ΩΣΤΕ ΝΑ δημιουργηθεί η ευημερία, είτε αυτή εκφράζεται με υλικό πλούτο, είτε με πολλούς άλλους τρόπους. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό, για να επιτευχθεί διατηρήσιμη και ουσιαστική ευημερία είναι η δικαιοσύνη και ο αλτρουισμός (που επίσης προϋποθέτουν την αυτό-εκτίμηση). Χωρίς αυτά, όσα χρήματα κι αν υπάρξουν, δεν μπορεί να υπάρχει πραγματική ευημερία. Οι σκέψεις δημιουργούν την πραγματικότητα. Αλλιώς, ακόμη κι αν μας πέφτουν τα δις από τον ουρανό, χωρίς την αυτό-εκτίμηση, θα γίνουν καπνός την επόμενη μέρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνοι που κερδίζουν το λαχείο. Μετά από λίγα χρόνια, πολλοί καταλήγουν να έχουν ακριβώς όσα χρήματα είχαν και πριν το κερδίσουν. Η αυτό-εκτίμησή τους επιτρέπει να δέχονται μόνο ένα χ ποσό ευημερίας στη ζωή τους και πάντα καταλήγουν στο ίδιο. Άρα αλλού πρέπει να γίνουν οι αλλαγές. Οι αλλαγές είναι κατεξοχήν εσωτερικές. Μετά έρχονται τα υπόλοιπα.

Δεν εννοείται αυτό-εκτίμηση με υποτέλεια ή ταπείνωση. Όταν μια γυναίκα είναι μέσα σε μια κακοποιητική σχέση, πρέπει να φύγει. Αν θέλει να περισώσει την αξιοπρέπειά της, πρέπει να στοχεύει απόλυτα εστιασμένα στο πώς θα φύγει με τον πιο άμεσο και ασφαλή τρόπο. Δεν μπορεί να έχει αυτοσεβασμό με το να συμβιβάζει την αξιοπρέπειά της για τα όποια υλικά οφέλη που της προσφέρει η σχέση. Όταν φύγει, μόνο τότε θα μπορέσει να αποκτήσει τη δική της δύναμη. Ακόμη και αν ζήσει με πολύ λιγότερα υλικά αγαθά από ότι στο γάμο, οι ηθικές απολαβές αλλά και η ελευθερία για την προσωπική της ανάπτυξη είναι πολύ πολυτιμότερα. Κανένα ευκαιριακό υλικό όφελος δεν αξίζει τέτοιο τίμημα.
 
Αντίστοιχη αρχή ισχύει και για τη χώρα. Στην περίπτωση αυτή η κακοποιητική σχέση είναι ο δανεισμός. Ο δανεισμός είναι που μας κρατά δέσμιους, το κόστος στην ελευθερίας μας, στην αυτό-εκτίμησή μας, στο πόσο δυνατοί και αυτάρκεις νιώθουμε, είναι πολύ μεγαλύτερο από το όποιο βραχυπρόθεσμο όφελος. Δεν θα μπορέσουμε να αναπτυχθούμε, όσο ο δανεισμός οδηγεί σε όλο και περισσότερη ταπείνωση, όλο και περισσότερο έλεγχο, όπως γίνεται σήμερα. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι ωφέλιμος ο έλεγχος αυτός, γιατί πριν, μέρος του λαού μας ασελγούσε ανενόχλητος πάνω στο δημόσιο χρήμα. Δυστυχώς και σήμερα, συνεχίζει να κάνει ακριβώς το ίδιο. Όσο και αν το επιθυμούμε, δεν υπάρχει ο μαγικός εξωτερικός σωτήρας που θα μας σώσει, ούτε και από τον κακό μας εαυτό, αλλά ούτε από τις εξωτερικές απειλές. Μόνοι μας πρέπει να τα κάνουμε και τα δύο. Μόνοι μας πρέπει να κάνουμε την αυτοκάθαρση.

Αυτό-εκτίμηση δεν σημαίνει ωραιοποίηση. Ούτε άρνηση λαθών. Σημαίνει ότι είμαι αρκετά δυνατός ώστε να βλέπω τα λάθη μου, να κάνω ότι μπορώ να τα διορθώσω και να προχωρώ μπροστά, χωρίς να είμαι προσκολλημένος στην ενοχή . Πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να μην επαναλάβουμε τα λάθη μας, καθώς το ενοχικό τους κόστος γίνεται στο τέλος πολύ μεγαλύτερο από οποιοδήποτε πρόσκαιρο όφελος πιστεύουμε ότι μπορούμε να αποκομίσουμε συνεχίζοντας το λάθος. Αναρωτιέμαι αν θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια διαδικτυακή πλατφόρμα, όπου να μπορούν οι πολίτες ανώνυμα ή επώνυμα να καταθέτουν τα παράπονα και τις προτάσεις τους σε κάθε υπουργείο και αυτό να λειτουργεί ως μοχλός πίεσης για να γίνονται οι αλλαγές. Αυτό το ρόλο παίζουν κάποιες διαδικτυακές εφημερίδες με forum αυτή τη στιγμή, αλλά καλό θα ήταν να το υιοθετήσουν και οι φορείς εξουσίας. Και μόνο η έκθεση των λαθών, παρά η απόκρυψή τους, ανακουφίζει από το βάρος της κρυφής ενοχής ή «της σιωπηρής συνενοχής» και είναι πολύ σημαντικό εργαλείο για την ουσιαστική δημοκρατία.

Κάποιες περαιτέρω σκέψεις λοιπόν για την αυτο-εκτίμηση ως έθνος…

1) Θετικός οραματισμός. Όπως και στην αυτό-εκτίμηση του ατόμου, ο οραματισμός θετικών καταστάσεων για το μέλλον βοηθά να πραγματοποιηθούν. Έτσι και τώρα, είναι σημαντικό να βλέπουμε το μέλλον της Ελλάδας στο θετικότερο δυνατόν φως. Να μη προβάλλουμε με τη φαντασία μας καταστάσεις φτώχειας, πανικού, δυστυχίας κλπ. Να σκεφτόμαστε την Ελλάδα ανεξάρτητη, περήφανη, καθαρή, τίμια, αξιοπρεπή, με κοινωνική δικαιοσύνη και σθένος. Η ζωή να είναι μέσα στις δυνατότητες μας, σε αυτά που παράγουμε. Μπορεί η ζωή μας να είναι πιο λιτή, αλλά η απλότητα δεν σημαίνει φτώχεια. Η φτώχεια είναι πραγματική φτώχεια, όταν είναι αποτέλεσμα κοινωνικής αδικίας. Να δούμε μια χώρα που θα είναι παράδειγμα προς μίμηση προς τις άλλες χώρες, πνιγμένες στη δίνη του καταναλωτισμού. Ότι θα είναι η πρώτη χώρα που θα ξεφύγει από τη μέγγενη του εθισμού στο χρέος δίνοντας ένα μάθημα αξιοπρέπειας κι εσωτερικής αλληλεγγύης. Δεν υπάρχει λόγος που να μην μπορούν αυτά να πραγματοποιηθούν. Τα πάντα μπορούν να γίνουν.

Δεν υπάρχει κάτι στο γενετικό μας υλικό μας που να μας κάνει «ανίκανους και κατεργάρηδες». Όσο πιο συχνά οραματιζόμαστε το θετικότερο δυνατόν, τόσο πιο πολύ βοηθούμε και τη χώρα και τον εαυτό μας. Ας αρνηθούμε να παρασυρθούμε στην αυτό-λύπηση και την αυτό-κατηγορία, το έχουμε κάνει πολλάκις δεν οδηγεί πουθενά. Δεν λέω ότι θα είμαστε σε άρνηση για τα λάθη μας, αλλά η αυτό-εκτίμηση, όπως και στο άτομο, βλέπει ότι το άτομο ΔΕΝ ισούται με τα λάθη του. Είναι χρήσιμο να λέμε θετικές φράσεις για τη χώρα μας, όπως λέμε και για τον εαυτό μας: « Η Ελλάδα ανακάμπτει», «Η Ελλάδα στέκεται στα πόδια της», «η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει». Αυτό δεν είναι άρνηση. Η θετική δήλωση δεν είναι άρνηση. Είναι για να πιστέψουμε ότι το θετικό μπορεί να γίνει πραγματικότητα και έτσι να οδηγηθεί στις σωστές επιλογές, όχι σε αυτό- καταστροφικές επιλογές. Οι θετικές δηλώσεις πρέπει να είναι πάντα σε ενεστώτα χρόνο και να περιέχουν τη γενική θετική ποιότητα που επιθυμούμε, και να περιλαμβάνει και το καλό των άλλων όσο περισσότερο γίνεται (π.χ. ευημερία, ειρήνη, κοινωνική δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια ανεξαρτησία). Δεν γνωρίζουμε τον συγκεκριμένο τρόπο, αλλά όταν πιστεύουμε ότι αξίζουμε την ποιότητα, διακρίνουμε στην πορεία και τον τρόπο. Όταν πιστεύουμε ότι αξίζουμε την ποιότητα, ακολουθούμε τον κατάλληλο τρόπο, χωρίς να το σαμποτάρουμε.

2) Καλό θα ήταν επίσης να δούμε τη χώρα μας με τα γεωγραφικά τη όρια επίσης, προστατευμένα από την αρνητική ενέργεια που έρχεται από έξω. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα υπόκειται ασφυκτικές πιέσεις από ένα χρηματο-οικονομικό σύστημα που θέλει να συνεχίσει να ζει με τον ίδιο μη βιώσιμο τρόπο (σε σχέση με του πόρους της Γη, την υπερχρέωση των μελλοντικών γενεών πριν ακόμη γεννηθούν και την εκμετάλλευση των χωρών του τρίτου κόσμου). Επίσης δέχεται υπερβολική κριτική από εκατομμύρια κατοίκους άλλων χωρών. Όποιος διαβάζει τον ξένο τύπο σοκάρεται με τα κείμενα μίσους που αποστέλλονται. Δεν εκπλήσσει που η άκρα δεξιά ενισχύεται σε χώρες της Ευρώπης και οι Έλληνες είναι δυστυχώς συχνά θύματα χλευασμού και φραστικών επιθέσεων. Όπως λοιπόν στο παιδί που πέφτει θύμα εκφοβισμού λέμε ότι πρέπει να φαντάζεται ότι βρίσκεται σε μια σφαίρα που το προστατεύει κι ότι αυτή σφαίρα είναι η αυτό-εκτίμησή του, έτσι μπορούμε να φανταστούμε μια σφαίρα προστασίας γύρω από την Ελλάδα και τα σύνορά της. Αυτή η σφαίρα προστασίας είναι η αυτό-εκτίμηση του λαού μας, η ακράδαντη πίστη στον καλό μας εαυτό και σε όλα τα καλά μας στοιχεία. Η χώρα δέχεται πολλή αρνητική ενέργεια αυτή τη στιγμή… Χωρίς να χρειάζεται να γινόμαστε αμυντικοί, καλό είναι να βάζουμε ένα στοπ και να μην υιοθετούμε την υποτίμηση των άλλων προς εμάς.

3) Σύγκριση με τους άλλους. Για πολύ καιρό, είτε το αποδεχόμαστε ανοικτά, είτε όχι, συγκρίνουμε τον εαυτό μας αρνητικά σε σχέση με του Ευρωπαίους εταίρους και μετά, ως εσωτερική αποζημίωση, περηφανευόμαστε δογματικά για το ένδοξο παρελθόν μας κλπ. Δεν χρειάζεται ούτε το ένα ούτε το άλλο. Όπως το κάθε άτομο, έτσι και το κάθε έθνος, έχει το δικό του μοναδικό συνδυασμό από δυνάμεις και αδυναμίες, από ευκολίες και δυσκολίες, το δικό του μοναδικό μονοπάτι, φτιαγμένο από προκλήσεις και καλές στιγμές. Όλα τα έθνη βιώνουν κύκλους ακμής και παρακμής, καλής συμπεριφοράς κι επιθετικής συμπεριφοράς. Δεν θα φτάσω στο σημείο να ισχυριστώ ότι «η Ελλάδα δεν έκανε ποτέ επιθετικούς πολέμους»… Όμως σχετικά με άλλα έθνη, πράγματι οι Έλληνες υπήρξαν από τους λιγότερους επιθετικούς λαούς. Ο ελληνικός λαός δεν ταυτίζεται με την ατιμία, την ψευτιά, τη διαφθορά, την κουτοπονηριά, τετριμμένα που ανακυκλώνονται σήμερα. Αυτά μπορούν να αλλάξουν και μάλιστα πολύ αποτελεσματικά, ειδικά μετά από μια κρίση, μια κρίση που οφείλουμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεπτόμαστε. Η Ελλάδα δεν ήταν πάντα έτσι ούτε και θα είναι πάντα έτσι. Δεν έχουν δικαίωμα να μας κατακρίνουν, όπως δεν έχουμε δικαίωμα εμείς να κατακρίνουμε άλλους. Κοιτάζουμε να γίνουμε ο καλύτερος εαυτός μας, όχι σαν κάποιον άλλον. Θεωρώ ότι η προτεραιότητά μας είναι η εξάλειψη της διαφθοράς, η κάθαρση, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, η παύση της ζήλιας, της διχόνοιας, του ανταγωνισμού και η ενίσχυση της αυτό-εκτίμησής μας. Όλα αυτά πάνε μαζί.


4) Ο έπαινος. Όπως στην αυτό-εκτίμηση του ατόμου, το ενθαρρύνουμε να παρατηρεί, να αναγνωρίζει τα καλά του στοιχεία. Όσο περισσότερο επικεντρώνουμε την προσοχή μας να δούμε τα καλά, τόσα περισσότερα βρίσκουμε. Έτσι θα πρέπει καθημερινά εξασκηθούμε στο να βρίσκουμε τα καλά στοιχεία και της χώρας μας και του λαού μας. Αφιέρωσα λίγο χρόνο σε αυτό και βρήκα πολλά πράγματα τα οποία παραθέτω παρακάτω. Είμαι σίγουρη ότι αν εστιάσουμε σε αυτό θα βρούμε πολλά περισσότερα, και η πρώτη αυτή λίστα μπορεί να γίνει πολύ μεγαλύτερη. Μπορεί κάποιος σε κάθε πρόταση να βρίσκει αντίρρηση ή να αντιδρά ειρωνικά, είναι επιλογή του. Όμως, πόσο έχει βοηθήσει ο κυνισμός και η άρνηση; Δεν έχουν τη δύναμη να αναιρέσουν την αλήθεια των παρακάτω. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να πιστέψουμε στα καλά μας στοιχεία- δεν είναι μόνο γλυκές κουβεντούλες παρηγοριάς. Μια θετική σκέψη είναι ισχυρότερη από χίλιες αρνητικές. Έτσι και ένας Έλληνας που πιστεύει με αξιοπρεπή κι ειλικρινή τρόπο στην αξία του έθνους και του λαού μας, έχει με τον τρόπο του πολύ μεγαλύτερη ισχύ από ότι χίλιοι άλλοι που γκρινιάζουν. Όλοι μας έχουμε ανάγκη ακριβώς αυτό για να προχωρήσουμε μπροστά. Όπως το παιδί απορροφά την κάθε λέξη επαίνου και έστω και μια θετική κουβέντα μπορεί να το βοηθήσει για μια ολόκληρη ζωή, έτσι και για έναν ολόκληρο λαό. Ένας συμπολίτης που θα εκφράσει με κύρος μια θετική αλήθεια, οδηγεί, χωρίς να το γνωρίζει τους υπόλοιπους να πορευτούν σε μια θετική πορεία, παρά τα χίλια άλλα αρνητικά που έχουν ακούσει. Αυτό ακριβώς έχουμε ανάγκη, γιατί μόνο αυτό βοηθά.

• Ο λαός μας έχει τεράστια αντοχή κι ανθεκτικότητα. Αυτό έχει αποδειχθεί επανειλημμένα από την Ιστορία, όπου παρά τις απανωτές κακουχίες, ποτέ δεν έχασε το θάρρος και την πίστη του. Την πίστη μας κοντεύουμε να την χάσουμε τώρα, μπροστά σε ποια «κακουχία», μια πτώχευση; Εδώ, κινδύνευε η ζωή τους, κάτω από τον ξένο στρατό που διέπραττε θηριωδίες και πάλι είχαν πίστη και πάλι δεν έκαναν πίσω! Αν είχαν τη δική μας σημερινή λογική, κανείς δεν έπρεπε να πάει να πολεμήσει. Εδώ λυπόμαστε μη χάσουμε τα δανεικά, εκείνοι δεν λυπήθηκαν τη ζωή τους! Το αποτέλεσμα κάποιων χρόνων υπερκαταναλωτισμού και ατομικισμού μας έκανε να πιστεύουμε ότι είμαστε μαλθακοί, ανήμποροι, να τρέμουμε μια πτώχευση, σαν να ήταν το τέλος του κόσμου. Πτώχευση έχει συμβεί σε πολλές χώρες στο παρελθόν. Υπήρξε ένα δύσκολο διάστημα προσαρμογής και μετά οι χώρες ορθοπόδησαν. Ας μην χάνουμε το μέτρο λοιπόν. Η ανθεκτικότητα δεν έχει φύγει, δεν την έχουμε χάσει. Απλά ίσως από την εύκολη ευημερία των τελευταίων χρόνων, ίσως έχουμε ξεχάσει ότι την έχουμε

• Ο λαός μας έχει υψηλά αποθέματα εσωτερικής χαράς, χιούμορ, αισιοδοξίας, διάθεσης για ζωή. Έχουμε, ακόμη και σήμερα, από τους χαμηλότερους δείκτες αυτοκτονιών στον κόσμο. Έχουμε ακόμη και σήμερα, τη διάθεση για χορό για γιορτή, για γέλιο, για κέφι, πολύ περισσότερο από άλλους λαούς και αυτό το διαπιστώνει κανείς λίγο αν έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό. Η θέληση, η φλόγα για ζωή, μας χαρακτηρίζει και δεν σταματά, ούτε από την κατευθυνόμενη μιζέρια και γκρίνια που προβάλλουν τα ΜΜΕ, που συχνά μπαίνουμε στην παγίδα να αναπαράγουμε.

• Η λαός μας διαθέτει μεγάλα αποθέματα τρυφερότητας, ζεστασιάς και στοργής. Δεν είμαστε ένας ‘κρύος’ λαός. Άνδρες γυναίκες, εκφράζουν πολύ συχνά τρυφερότητα, αγάπη είτε προς τα παιδιά είτε ο ένας στον άλλον. Η αυθόρμητη ενθουσιώδης έκφραση στοργής είναι κάτι που η συντριπτική πλειοψηφία έχει σε αφθονία, είναι πολύ σημαντικό, μην το θεωρούμε αμελητέο, μη το θεωρούμε δεδομένο.

Αλληλεγγύη. Σε πολλές εκφάνσεις τη ζωής βλέπουμε αλληλεγγύη. Οι εκπαιδευτικοί σε ένα σχολείο στηρίζουν και καλύπτουν, όσο γίνεται χωρίς να διαταραχθεί η σχολική ζωή, κάποιον συνάδελφο που βιώνει μια οικογενειακή τραγωδία. Οι γιατροί των δημόσιων νοσοκομείων περιθάλπουν τους πρόσφυγες και δεν καλούν την αστυνομία για να τους καταδώσουν. Αυτά μπορεί να ακούγονται σαν παραβάσεις του γράμματος του νόμου, προέρχονται όμως από καθαρή συμπόνια κι ανθρωπιά, από τις οποίες υπάρχουν άφθονες γύρω μας, αν νοιαστούμε να τις δούμε. Κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει απαραίτητα σε κάποια χώρα του εξωτερικού, που ενδεχομένως θαυμάζουμε. Θα κατέδιδαν κατευθείαν τον ευάλωτο συμπολίτη, επειδή έτσι λέει η παράγραφος Χ, χωρίς να νοιάζονται για την ανθρώπινη δυσκολία. Αυτή την ευαισθησία, την ανθρωπιά την έχει ο λαός μας, ας μην το υποτιμούμε…. Θα μπορούσαμε βέβαια την αλληλεγγύη να την ενισχύσουμε περισσότερο και πιο οργανωμένα, μέσα από τον εθελοντισμό.

Ενασχόληση με τα κοινά. Σε αυτό είμαστε από τις μοναδικές περιπτώσεις, όπου έχουμε τόσο ένθερμο ενδιαφέρον. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι δείχνει τη διάθεση ενεργούς ανάληψης ευθύνης για τα κοινά θέματα. Αρκεί να μην υπερκαλύπτεται από υπερβολικά έντονο συναίσθημα που θολώνει τη διάκριση. Είναι σχετικά σπάνιο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα ποσοστά συμμετοχής στις εθνικές εκλογές είναι κάτω από 60%. Αν το χρησιμοποιήσουμε σωστά, είναι ένα πολύ ισχυρό πλεονέκτημα που δίνει δύναμη στο λαό και στη δημοκρατία.

• Ο λαός μας αγαπά και δίνει αξία στα παιδιά. Η ελληνική οικογένεια, αρκετά παιδοκεντρική, δίνει πολύ μεγάλη προσοχή για να μεγαλώσει, να εκπαιδεύσει τα παιδιά της, ώστε να προχωρήσουν μπροστά. Πάλι, σε αντίθεση με άλλες χώρες. Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες για την ψυχική αντοχή και ισορροπία του ελληνικού πληθυσμού.

• Ο λαός μας είναι εκφραστικός. Εκφράζει το συναίσθημα, χωρίς να το πνίγει, είτε είναι λύπη, είτε θυμός, αν και καμία φορά ο τρόπος ίσως δεν είναι και ο πιο κατάλληλος! Η κατάλληλη έκφραση συναισθήματος είναι σημαντικός παράγοντας για την ψυχική υγεία και την ειλικρίνεια στις σχέσεις. Μπορεί να έχουμε τη διαφθορά, η οποία έχει βγει σήμερα στην επιφάνεια σε κάθε της πτυχή σε όλες τις εφημερίδες του κόσμου, όμως δεν έχουμε την κρυφή διαφθορά που έχουν άλλες χώρες, καθ’ όλα αξιοσέβαστες, και που είναι πολύ μεγαλύτερη. Έτσι και με το συναίσθημα. Μπορεί οι Έλληνες να φωνασκούν μεταξύ τους, την επομένη στιγμή το έχουν ξεχάσει. Προτιμότερο και υγιέστερο από τη δηλητηριώδη σιωπή μίσους που μετά εκδηλώνεται ως δηκτική ειρωνεία και παθητική επιθετικότητα. Το δράμα εφευρέθηκε εδώ και, με αυτήν την έννοια, είναι κάθαρση.

• Τα περιστατικά σωματικής ή ένοπλης βίας είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο (ληστείες, βιασμοί, φόνοι, ξυλοδαρμοί). Η Αθήνα, ακόμη και σήμερα παραμένει από τις ασφαλέστερες πρωτεύουσες. Επίσης η σωματική βία μεταξύ ανηλίκων καθώς και η σωματική βία στους νέους έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Αυτό πιστεύω ότι οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία της ελληνικής οικογένειας. Οι Έλληνες δεν είναι φασίστες. Όσοι έχουν ζήσει σε κάποιες χώρες του εξωτερικού μπορούν να επιβεβαιώσουν ανείπωτα περιστατικά βίας και ρατσισμού. Μπορεί να έχουμε τεμπελιάσει, αλλά φασίστες δεν ήμασταν ποτέ, φασισμό δεν ανεχτήκαμε και ούτε πρόκειται να τον ανεχτούμε.

• Ο λαός μας αγαπά την πατρίδα του. Το συναίσθημα που έχει ο Έλληνας για τον τόπο του είναι πολύ ισχυρό. Αν ακούσει κανείς το πώς μιλούν άλλοι λαοί για την πατρίδα τους, το πόσο εύκολα θέλουν να φύγουν από τις χώρες τους, θα εκτιμήσει ότι αυτό το συναίσθημα είναι πολύ ασυνήθιστο. Αυτή την αγάπη μην την χαντακώνουμε, αλλά ας την βοηθήσουμε να γίνει πράξη και να βοηθήσουμε τη χώρα μας να ανοίξει τα φτερά της. Το συναίσθημα υπάρχει, η αγάπη είναι αληθινή. Το μόνο που λείπει είναι το εργαλείο. Το εργαλείο είναι πολύ απλό: η αυτό-εκτίμηση. Ακόμη και η διαφθορά, είναι εν τέλει, συνέπεια της έλλειψης αυτό-εκτίμησης. Εκείνος που σέβεται και αγαπά τον εαυτό του νιώθει τόσο πλούσιος, ώστε το μόνο που θέλει είναι να βοηθήσει τους άλλους να μοιραστούν τη χαρά. Δεν έχει ανάγκη ούτε να αρπάξει, ούτε να κλέψει, ούτε να αδικήσει. Μόνο κάποια αλλαγή στον τρόπο που σκεφτόμαστε χρειάζεται και πραγματικά πιστεύω ότι τα αποτελέσματα είναι θεαματικά.

• Ο λαός μας χαρακτηρίζεται από αυθορμητισμό. Ο αυθορμητισμός δείχνει ειλικρίνεια. Ο λαός μας αντιδρά. Δεν τρώει κουτόχορτο. Η αδυναμία μας είναι ότι συχνά παρασυρόμαστε ίσως από το θυμικό, όμως δεν χαρακτηριζόμαστε ούτε από απάθεια, ούτε από υποτελή στάση υποταγής. Ο λαός αντιδρά (ακόμη κι αν κάποιες φορές αυτή η αντίδραση μπορεί να την σφετεριστούν συμφέροντα και ιδιοτέλειες), όμως σίγουρα δεν είναι ούτε ένας κοιμισμένος, ούτε ένας φοβισμένος λαός.

• Ο λαός μας αγαπά την εκπαίδευση. Τα παιδιά μας έχουν από τους υψηλότερους δείκτες εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη. Αυτή η αγάπη, η εκτίμηση για τη μόρφωση είναι ένα πραγματικά πολύτιμο αγαθό και δεν την μοιράζονται άλλοι λαοί. Επίσης βλέπω ότι την αγάπη για τη μάθηση πολλοί τη διατηρούν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Και δόξα τω Θεώ, ο λαός μας και δημιουργικότητα έχει, και εφευρετικότητα και υψηλή ευφυία. Είναι καιρός να ξεπεράσουμε την φοβία που καλλιέργησε η προσκόλληση προς την ασφάλεια της θεσούλας στο δημόσιο (και άρα σε πολλές περιπτώσεις πάγωσε την δημιουργικότητα, και σταμάτησε το θάρρος να αναλάβουμε ρίσκα και να πιστέψουμε στην εσωτερική μας καθοδήγηση). Αυτή η εσωτερική ορμή είναι που θα δημιουργήσει το καινούργιο. Κάπου βαθιά μέσα στο DNA μας έχουμε κρυμμένη την μνήμη της δημιουργικότητας, της σοφίας και τη λάμψης που είχαμε από παλιά, δεξιότητες παλιές που περιμένουν να βγουν στην επιφάνεια, έμπνευση, κέφι για τη δουλειά, μεράκι, η σπίθα εκείνη που δημιούργησε τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, την ελληνική μουσική, παλιότερη και σύγχρονη και η οποία ακούγεται πολύ πέρα από τα σύνορα της πατρίδας μας. Το ταλέντο που δεν έχει εξαφανιστεί- απλά είναι σε λήθαργο. Ίσως το σοκ, της αλλαγής να είναι ένα δυσάρεστο ξύπνημα, αλλά θα είναι ξύπνημα . Οι Έλληνες είναι ένας λαός με πλούσιο ταλέντο. Έχει έρθει η ώρα να ενεργοποιηθεί και να γίνει πράξη με τον τρόπο που ο καθένας νιώθει στην καρδιά του ότι είναι πιο αληθινός. Όπως και στο άτομο, τι χρειάζεται για να παράγει το ταλέντο καρπούς; Αυτό-εκτίμηση. Χωρίς αυτήν σταματάμε το ταλέντο, πριν εκφραστεί και του λέμε «όχι , αυτά είναι κουταμάρες, ας μην το κάνω». Εύχομαι και πιστεύω ότι σύντομα θα ελευθερωθούμε από αυτά τα εσωτερικά δεσμά για να εκφραστεί με χαρά το μεράκι που έχουμε.

• Ο λαός μας έχει φιλότιμο. Η λέξη είναι ελληνική και το φιλότιμο είναι ζωντανό. Αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα. Μια φίλη εργάζεται ως κοινωνική λειτουργός σε φορέα κοινωνικής πρόνοιας, που φροντίζει πολύ ευάλωτους ανθρώπους (δεν θα πω τον φορέα για να μην φωτογραφηθεί το περιστατικό). Έχουν να πληρωθούν 6 μήνες. Το προσωπικό έχει μοιράσει τις βάρδιες σε πρόγραμμα ασφαλείας και πηγαίνουν ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΑ, σε μειωμένο πρόγραμμα μεν, αλλά πηγαίνουν για να μην αφήσουν τους ωφελούμενους στην τύχη τους. Υπάρχει ένα θέμα συνείδησης και ηθικής υποχρέωσης. Και το εκπληρούν με δική τους πρωτοβουλία, γνωρίζοντας ότι το πιθανότερο είναι να μην πληρωθούν ποτέ. Πηγαίνουν για να μην εγκαταλειφθούν τα ευάλωτα άτομα που φροντίζουν. Ό,τι και αν λένε για τα αρνητικά των Ελλήνων, για μένα αυτές οι άγνωστες πράξεις ΦΙΛΟΤΙΜΟΥ, που δεν ακούγονται πουθενά, αυτές είναι που μετράνε κι αυτές θα πρέπει να βλέπουμε!




Τέλος, το παρακάτω απευθύνεται σε όσους πιστεύουν στο Θεό, ή όσους είναι ανοιχτοί στην βοήθειά Του:

Ο ελληνικός λαός διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την πνευματικότητά του. Η καθαρή πίστη στην Ορθοδοξία, η διατήρηση των παραδόσεων μας, η πίστη μας στον Χριστό, στην Παναγιά δίνουν πολύ μεγάλη δύναμη στη λαό μας, όπως έχουν δώσει εδώ και αιώνες. Η Ορθοδοξία υπήρξε σε γενικές γραμμές γλυκιά και ήπια ως προς τις προσεγγίσεις της, κατά τη διάρκεια των αιώνων, δεν έγιναν για παράδειγμα οι θηριωδίες που διέπραξε η καθολική εκκλησία. Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού πιστεύει στο Θεό, απλά κάποιες φορές η πίστη αυτή ίσως θα ήταν χρήσιμο να ζωντανέψει μέσα μας.
Η πίστη δεν είναι κάτι τυπικό για κάποιες γιορτές. Η πίστη είναι ζωντανή και βρίσκεται μέσα στην καρδιά μας. Ας μιλήσουμε στο Θεό, που βρίσκεται και στον Ουρανό, και στην καρδιά μας και παντού, που βρίσκεται μέσα μας κι ας του ζητήσουμε βοήθεια. Ας τον εμπιστευτούμε ότι θα μας βοηθήσει να τα καταφέρουμε...

Ο Θεός δεν είναι part-time.
Ο Θεός είναι ζωντανός και είναι εδώ.

Σε κάποιο πρόσφατο άρθρο στον Guardian διάβασα για μια ηλικιωμένη που είπε στη δημοσιογράφο:

«Να τους πεις να φύγουν. Η Ελλάδα δε χρειάζεται σωτήρες. Την Ελλάδα θα τη σώσει ο Θεός.»

Οφείλω να ομολογήσω ότι η αφοπλιστική ειλικρίνεια της γυναίκας που έβγαινε μέσα από την καρδιά της, ενσάρκωσε σε λόγια αυτό που ήθελα κι εγώ να αρθρώσω εδώ και καιρό.

Δεν θα τη σώσουν την Ελλάδα οι ξένοι, εταίροι κλπ. Πρέπει να εγκαταλείψουμε αυτή τη φαντασίωση. Η Ελλάδα έχει κινδυνέψει κι έχει επιβιώσει πάρα πολλές φορές στην ιστορία της από ανυπολόγιστους κινδύνους, ενώ πάντα ήταν μια μικρή χώρα γεωγραφικά. Υπάρχουν άρθρα, που αναφέρουν πώς σε πάμπολλες ιστορικές συγκυρίες η Ελλάδα στάθηκε «τυχερή». Ακόμη, λένε, και στην επανάσταση του 1821 η τύχη ήταν εκείνη που βοήθησε.

Τίποτα όμως δεν είναι τυχαίο. Όσες φορές βοηθήθηκε η χώρα, ήταν από το χέρι του Θεού. Ακόμη κι αν ο Θεός χρησιμοποίησε ως φορείς των οδηγιών Του, κάποιους ανθρώπους από το εξωτερικό, η βοήθεια προέρχονταν από Εκείνον. Δεν είναι η πηγή της σωτηρίας μας οι άλλες χώρες, όποιες κι αν είναι αυτές. Ας αφήσουμε τα είδωλα, κι ας δούμε τη δύναμη εκεί που πραγματικά βρίσκεται. Ο Θεός είναι που βοηθά και τώρα και πάντα. Ο Θεός είναι που θα μας δώσει τη δύναμη και την καθοδήγηση για τα δύσκολα που έρχονται, ώστε να βγουν τελικά για καλό μας. Η δική μας δουλειά είναι να είμαστε εντάξει με τον εαυτό μας και τη συνείδησή μας.Ας επιστρέψουμε τη δύναμη εκεί που πραγματικά ανήκει.

Υ.Γ. Σε περίπτωση που κάποιος αναρωτηθεί για την πολιτική μου ή κομματική τοποθέτηση (καθώς κάποιοι μπερδεύονται!), να τονίσω ότι κομματικά δεν ανήκω πουθενά. Οι απόψεις που κατατίθενται εδώ έχουν προκύψει από τον δικό μου εσωτερικό προβληματισμό. Αν κάποιες συμπίπτουν με τις απόψεις κάποιων κομμάτων είναι εντελώς τυχαίο! Να τονίσω επίσης ότι σχετικά με την πληροφόρηση για την οικονομική κατάσταση, έχω ψάξει με πολλή προσπάθεια μέσα από το Διαδίκτυο, και ειδικά μέσω Άγγλων και Αμερικανών ειδικών. 


Επτά μύθοι για την ελληνική κρίση χρέους (από το Παν. της Καλιφόρνια, στα ελληνικά): www.socsci.uci.edu/~sskaperd/SkaperdasMythoiEllhvika1111.pdf

Απόψεις του Paul Krugman διάσημου οικονομολόγου
http://www.nytimes.com/2011/10/28/opinion/krugman-the-path-not-taken.html?_r=1&partner=rssnyt&emc=rss
http://www.nytimes.com/2011/11/11/opinion/legends-of-the-fail.html?partner=rssnyt&emc=rss

Συνέντευξη του M. Hudson για το ρόλο της Wall Street στην ελληνική κρίση χρέους στο www.democracynow.org

Άρθρο του John Perkins, πρώην economic hitman για την εταιριοκρατία κια το ελληνικό χρέος
http://www.huffingtonpost.com/john-perkins/economic-chaos-loans-gree_b_901949.html

Πρεκατέ Βικτωρία, 10/11/2011, Δημοσιεύτηκε στις 15/11/2011 από τα blogs skai.gr στο
http://toblogsas.skai.gr/post/12834835965

Αναρτήσεις 2013
Η μιντιακή επίθεση στην αθωότητα
Η δύναμη της θετικής σκέψης και η δύναμη του θετικού λόγου
Σκέψεις σχετικά με τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό
Κίνητρα μαθητών για μάθηση και δημιουργικότητα(2)
Κακοποίηση ζώων από παιδιά: αγνωστη,διαδεδομένη συνήθεια
Διαθεματικό μάθημα στην πολική αρκούδα
Σιωπηρή εκπαίδευση των παιδιών στη βία: μια βραδυφλεγής βόμβα;
Η επιλογή της ομορφιάς ή της ασχήμιας στην καθημερινή ζωή
Το σχολείο ως καταφύγιο: Ο ρόλος του σχολείου στην προάσπιση της ψυχικής υγείας των παιδιών
Παρεξηγημένη (κι επικίνδυνη) μεταφυσική

Κακοποίηση μαθητών από εκπαιδευτικούς
Συναισθηματική
υπερφαγία: Όταν το ψυγείο από ‘φίλος’, γίνεται ‘εχθρός’

Αγωγή διαφυλικών σχέσεων στους εφήβους
Παρεξηγημένη υπερηφάνεια και υπεροψία
Οι τρεις μηχανισμοί επιβίωσης και το διαλυτικό του φόβου
Αξίες (των εφήβων;) την εποχή της κρίσης, Β'
Αξίες (των εφήβων;) την εποχή της κρίσης, Α'
Συνεξάρτηση
Η Οιδιπόδεια πληγή
Το ανθρώπινο δικαίωμα του παιδιού να μεγαλώσει χωρίς να μισεί
Το δίλημμα της μετανάστευσης
Καλή χρονιά με χαρά, ζωή και επίγνωση

Οκτώβρης 2012,Εκπαίδευση Ειρήνης-Δάσκαλοι Χωρίς Σύνορα,Απελευθέρωση από το καλούπι, Σεπτέμβριος 2012,Γαύδος, αρκούδες και Σομαλία, Αγχώδης διαταραχή και κρίσεις πανικού,Μιντιακή αισθητική και απλότητα, Αύγουστος 2012,Ζηλοφθονία:Εθνικό πάθος;,Ελευθερία επιλογής,Προβολή κι ενοχή(Η βροχή της λύπης),Ψυχολογική στάση απέναντι στην ηγεσία,Η μιντιακή τρομολαγνεία και πώς να προστατευτούμε , Ιούνιος 2012,Η αποξένωση στην ελληνική οικογένεια εν μέσω κρίσης, Μάιος 2012,Εθισμός στο χρήμα,Πώς να βοηθήσουμε τους άστεγους,Η βροχή του φόβου,Υστερόγραφο στην αναλογία της κακοποιημένης γυναίκας,Εθνική εξάρτηση,Ποινικοποίηση της φτώχειας, ποινικοποίηση της ασθένειας Απρίλιος 2012,Η μικροβιοφοβία ως παράγοντας διακρίσεων, Ένα συγκινητικό συμβάν και ο ρατσισμός, Ο πολύ ύπουλος ρατσισμός Νο 2, Μετανάστες και ο πολύ ύπουλος ρατσισμός, Αναβλητικότητα:Τι είναι;Πώς αντιμετωπίζεται;, Μάρτιος 2012
Το μήνυμα της 25ης Μαρτίου 2012, Χρήση των λέξεων σε δύσκολους καιρούς,,Φεβρουάριος 2012,Να θυμηθούμε..., Απεξάρτηση από τον υλισμό, Δουλοπρέπεια και αξιοπρέπεια, Η αυτοεκτίμηση σε σχέσεις που πληγώνουν, Ιανουάριος 2012
Ζητιανιά, ελεημοσύνη κι υπευθυνότητα..., Η παραμέληση του εαυτού στους ενήλικες: Αίτια, μορ..., Αλήθεια νοσταλγούμε το παρελθόν; , 2012: Ελπίδα,αντί για παραίτηση

2011
(Δεκέμβριος 2011): Χριστούγεννα και αντίσταση στην αλλαγή, Κρίση (Μέρος 13ο):Πίστη (και αφθονία) ή τσιγκουνιά (και φτώχεια);, ΚΡΙΣΗ (Μέρος 12ο): Ψυχολογικό αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα παιδιά Ψυχολογικό αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα πα..., ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ:H ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΩΖΕΙ!!, Πίστη, φόβος και δοτικότητα, Η ορειβασία και οι άστεγοι (Νοέμβριος 2011): Οκτάποδο (Χταπόδι): Το πιο ευφυές ασπόνδυλο, Διαμαρτυρία για τα άθλια θεάματα της τηλεόρασης, Ασκήσεις ενίσχυσης αυτο-εκτίμησης, Κρίση (Mέρος 11ο):Αυτο-εκτίμηση ως έθνος (B'), Φυλλάδιο: Ψυχολογική αντιμεπτώπιση της ανεργίας, Κρίση (Μέρος 10ο): Συμμετοχική δημοκρατία, αυτοεκτ... (Οκτώβριος 2011): Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας Μέρος 2ο, Κρίση (Μέρος 9ο): ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΣ ΕΘΝΟΣ Α , Τι έχουμε κάνει στη γη;, Κρίση (μέρος 8ο): ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, Προετοιμασία του παιδιού για την επαγγελματική ζωή...(Σεπτέμβριος 2011): Κρίση (Μέρος 7ο): Δεν μας αξίζει αυτό, ΚΡΙΣΗ (Μέρος 6ο): Γαλήνη ή πανικός, Τι μας ενώνει (Αύγουστος 2011): Κρίση (Μέρος 5ο): Αφθονία ή φόβος της έλλειψης, Ταραχές νέων και παραμέληση (Ιούλιος 2011): Κρίση (Μέρος 4ο):Κοινωνική συνείδηση ή Διαφθορά , Κρίση (Μέρος 3ο) Ηγεσία: Λειτούργημα ή Εξουσία , Κρίση (Μέρος 2ο): Ψυχραιμία ή μίσος (Ιούνιος 2011): Διάκριση στην επιλογή θεραπευτή (Απρίλιος 2011): ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΞΙΩΝ, Τα διδάγματα της Φουκουσίμα (Μάρτιος 2011): Προσκόληση στα βρέφη κι αίσθηση του εαυτού, Παιδόφιλοι και θεραπεία

(Φεβρουάριος 2011): Η έξοδος από την κακοποιητική συντροφική σχέση, (Ιανουάριος 2011): Σεβασμός στα ζώα

2010 (16)

(Νοέμβριος 2010) Αυτοδιαχείριση και κρίση: πόσο προετοιμασμένοι είμ..., Πνευματική διάσταση της μετανάστευσης, The Earth is our home, Η Γη είναι το σπίτι μας (Αύγουστος 2010) Ανθρώπινες σχέσεις ή δημόσιες σχέσεις?, Το απαράδεκτο "τραγούδι" της "μπεμπε-λιλή" Ιούλιος, Διακοπές κι αποστεωμένα ζώα, Κοινωνικός ρόλος των σούπερ-μάρκετ; (Ιούνιος 2010) Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας, Όταν κατακρίνουμε και δαχτυλοδείχνουμε…, Κακοποίηση παιδιών σε ιδρύματα φιλοξενίας, Ένα πρόβλημα με τις Πανελλήνιες (Απρίλιος 2010) Οικονομική κρίση στην Ελλάδα, Η κατανάλωση κρεάτος στον πλανήτη των 7δις (Ιανουάριος 2010) Τα μαθήματα της ντουλάπας, Καλή χρονιά με εθελοντισμό

2009 (16)

(Δεκέμβριος 2009) H Πολική αρκούδα: ένα αξιοθαύμαστο ζώο, Σύγχρονος ελληνικός σεξισμός και νέα κορίτσια, BURN OUT: Πώς να αποφύγετε την επαγγελματική εξουθ..., Θάνατος για χόμπι (Νοέμβριος 2009) Η φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες, Έφηβοι σε συμμορίες (Αύγουστος 2009) Οι φύλακες των φαναριών, Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη, Πένθος: Η ψευδαίσθηση του χρόνου (Ιούνιος 2009) Τηλεοπτική εξαθλίωση, Οικονομική κρίση, Πρωινή προσευχή, Κακοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες, Σεξουαλικός Εθισμός


Προτεινόμενες οργανώσεις

http://www.heartsandhandsforafrica.com/ (Children in need in Zambia and S.Africa)



http://www.who-will.org/ (Children in need in Cambodia)



http://www.steppingstonesnigeria.org/ (Βοηθά παιδιά στη Νιγηρία που έχουν κακοποιηθεί)



http://www.diakonia.gr/ Εξαιρετική οργάνωση εθελοντικής παροχής βοήθειας προς παιδιά σε νοσοκομεία και άλλους ευάλωτους πληθυσμούς (Αθήνα).



http://www.redcross.gr/ Εκπαιδεύει και τοποθετεί εθελοντές σε πολλούς φορείς ανά την Ελλάδα για την αρωγή ατόμων που έχουν ανάγκη. Τομέας Νοσηλευτικής και Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας



Αν
θέλετε να βοηθήσετε τους άστεγους και άπορους, δείτε τις ακόλουθες πηγές:


Οδηγός επιβίωσης αστέγων της «Κλίμακας»
http://www.klimaka.org.gr/newsite/downloads/astegoi_odigos_epiviosis.pdf


Συσίτα της Εκκλησίας της Ελλάδος
http://www.ecclesia.gr/greek/koinonia/fagito.html





Στα πλαίσια δραστηριότητας του ενεργού πολίτη, ενός πολίτη που ενδιαφέρονται γαι το περιβάλλον και τους συνανθρώπους, προτείνουμε τον ακόλουθο ιστότοπο για ενυπόγραφες διαμαρτυρίες, για διάφορους καλοπροαίρετους σκοπούς:

www.thepetitionsite.com

www.savejapandolphins.org